Ks. Roman Pawłowski 1878–1939

Ksiądz Roman Pawłowski 1878–1939

22 X 1924 r. prosił do Biskupa o nowe probostwo pisząc: 11 lat męczę się, aby z tej rudery [kościół w Świnicach Warckich] coś zrobić, uporządkowałem i gruntownie wyrestaurowałem kościół, potem wystarałem się o ziemię dla probostwa

1. Ksiądz wielu wikariatów i probostw

Bezpośrednim następcą na probostwie w Świnicach Warckich po ks. prob. Bolesławie Choroszyńskim był drugi Męczennik tej parafii, ks. Roman Pawłowski. Pochodził z Warszawy. Urodził się 26 listopada 1878 r. w rodzinie mieszczańskiej, z rodziców Władysława i Urszuli z Orłowskich. Po ukończeniu pięciu klas II Gimnazjum w Warszawie w 1896 r. wstąpił do seminarium duchownego we Włocławku. W swoim życiorysie napisał, że:

„po ukończeniu nauk w Seminarium w r. 1902 zostałem przeznaczony do Akademii Duchownej w Petersburgu dla dalszego kształcenia się i w tymże czasie otrzymałem święcenia wyższe diakonat. […] Nie otrzymałem zezwolenia ówczesnych władz rosyjskich na wyjazd do Akademii”.1

W 1903 r. otrzymał we Włocławku święcenia kapłańskie z rąk biskupa `Stanisława Zdzitowieckiego (22 lutego 1903 r.).

Trudno byłoby tu wyliczyć wszystkie parafie, w których pracował ks. Pawłowski, a o którym S. Librowski napisał: „Położył wielkie zasługi duszpasterskie, a mimo to nie potrafił żyć w zgodzie z wiernymi, wskutek czego zmuszony był prosić tak często o zmianę miejsca dla swej działalności”.2 Jednym z przykładów tych próśb jest pismo do biskupa: „z powodu nadwątlonego zdrowia w roku 1910 w lipcu prosiłem o udzielenie mi probostwa i w sierpniu r. 1910 otrzymałem parafię nowo utworzoną Krępę, dekanatu częstochowskiego, składającą się z dwóch wsi i 890 dusz!”.3 W innym liście (z 29 października 1924 r.), gdy znów prosił o nowe probostwo, wyliczając swoje dokonania jeszcze raz wspomniał: „zbudowałem parafię w Krępie”.4

Dnia 26 października 1925 r. w liście do biskupa ks. Roman przedstawił efekty swoich duszpasterskich działań:

„W parafii Dębe i dla chwały Bożej, i ratując się przed zniechęceniem pracowałem ciągle i intensywnie, przy mnie wykonano:

1. wyremontowanie gruntownie plebanii

2. prowizoryczne ogrodzenie siatką kościoła, ogrodzenie terytorium plebańskiego

3. urządzenie dogodnego terenu nasypu przy kościele, na który zwieziono ponad 3500 wozów”.5

W swojej posłudze duszpasterskiej pełnił wiele funkcji, zaczynał od wikariatu (par. Klonowa 1902–1903; Bogdanów 1903–1904; Chełmo 1904–1907; w Częstochowie w par. św. Barbary 1907–1908; w Sieradzu kościół podominikański 1908–1909 i ostatni w Koninie 1909–1910). Był kapelanem więzienia w Sieradzu, prefektem i nauczycielem religii w Koninie.

Sprawował funkcję administratora i proboszcza w następujących parafiach: Krępa 1910–1912; Sędziejowice 1912–1913; Świnice 1913–1924; Dębe6 1924–1926; Brzeźnio 1926–1932; Iwanowice 1932–1934; Radziejów Kujawski 1934–1935; Pyzdry 1935–1936. Ostatnią parafią był Chocz 1936–1939, gdzie został wybrany do rady gminy. Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana: dekanatu koźminkowskiego w latach 1924–19267 i złoczewskiego 1926– 1931.8 Za zasługi 22 maja 1925 r. został mianowany kanonikiem honorowym Kolegiaty Kaliskiej.9 Dnia 23 sierpnia 1938 r. został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.10

2. Probostwo w Świnicach Warckich za czasów św. Faustyny

W Świnicach Warckich ks. Pawłowski pracował od 14 września 1913 r. do 13 października 1924 r. Przyszedł tu z parafii Sędziejowice, w której duszpasterzował rok i trzy miesiące. Po 11 latach pobytu w Świnicach, 22 października 1924 r., wysłał pismo do biskupa, prosząc o nowe probostwo:

„11 lat męczę się, aby z tej rudery coś zrobić, uporządkowałem i gruntownie wyrestaurowałem kościół, potem wystarałem się o ziemię dla probostwa”.11

Ziemia, o której wspomniał, stała się tematem kolejnego pisma ks. Romana, które skierował na ręce biskupa włocławskiego:

„[…] Komisarz ziemski pow. tureckiego [dołączył] do mego probostwa w dn. 7 kwietnia r.b. 16 mórg 271 prętów ziemi z państwowego majątku Wielenin” […]”.12

Słowa te były pisane 30 października 1922 r. W tym czasie wzrastała tu Helena Kowalska, wtedy nikomu nieznana dziewczynka, przyszła Święta Faustyna:

„Gdy miała dziewięć lat przeżyła swoją pierwszą spowiedź i pierwszą komunię świętą. […] Po raz pierwszy opuściła rodzinny dom mając 16 lat. Poszła na służbę, aby pomóc ubogim rodzicom”.13

W 1922 r., gdy ks. Roman pisał do biskupa, przyszła Święta była służącą w Aleksandrowie Łódzkim. Ziemia, przyłączona wówczas do probostwa, posłużyła na początku XXI w. pod budowę nowego Domu Sióstr Miłosierdzia, z czego nie zdawał sobie sprawy ówczesny proboszcz świnicki, jak również z tego, że był spowiednikiem przyszłej Apostołki i Sekretarki Bożego Miłosierdzia, świętej Siostry Faustyny Kowalskiej. O kościele, który wyremontował, napisała Helenka Kowalska, późniejsza Święta s. Faustyna: „Jak bardzo się mogłam modlić w tym kościółku [podkreślenie – aut.]”. 14 A ileż wysiłku włożył ks. Pawłowski, by kościołowi przywrócić świetność.

Pamiątkowa tablica w kościele św. Faustyny w Świnicach Warckich. Fot. Zbigniew Rożenek MEDIALAB

Obecny proboszcz, ks. J. Kowalski, posługę duszpasterską ks. Pawłowskiego w Świnicach Warckich łączy głównie z przyszłą Apostołką Miłosierdzia Bożego. W wydanym przez parafię folderze, w którym wspomina się historię życia św. Faustyny, autor napisał; „Gdy miała dziewięć lat przeżyła swoją pierwszą spowiedź i pierwszą komunię świętą. Sakramentów udzielił Helence ks. Roman Pawłowski […]. Ks. Roman został rozstrzelany przez Niemców na początku II wojny światowej. Miejscem egzekucji był rynek kaliski, przed bazyliką św. Józefa”.15 Potwierdza to wspomniany wyżej S. Librowski: „Został rozstrzelany po wejściu Niemców w granice naszego kraju 20 września 1939 r.”. 16

Ksiądz A. Poniński podaje, że został „rozstrzelany przez Niemców w Kaliszu 20 X 1939. […] Przed śmiercią odbył spowiedź u ks. Lacha”.17

                   

  1. ADWł., APK, sygn. 247, b.n., z 12 XII 1920 r[↩]
  2. W. Jacewicz, J. Woś, Martyrologium polskiego duchowieństwa…, dz. cyt., z. 4, s. 488.[↩]
  3. ADWł., APK, sygn. 247, (nr wewn.) 1, z 12 XII 1920 r.[↩]
  4. ADWł., APK, sygn. 247, (nr wewn.) 22, z 22 X 1924 r. W rozmowie z byłym proboszczem Krępy, ks. kan. Stanisławem Politańskim, dowiedzieliśmy się, że 100 lat później (w 2010 r.) Krępa liczyła 6 małych wiosek i 1250 dusz. Nie zachowała się też pamięć o budowniczym i organizatorze parafii ks. Pawłowskim. Brak jest też tablicy jemu poświęconej.[↩]
  5. ADWł., APK, sygn. 247, k. 45.[↩]
  6. Nazwa ta była pisana w różnej formie, także: „Dembe”.[↩]
  7. ADWł., APK, sygn. 247, nr 3860, (nr wewn.) 18, z 13 X 1924 r.[↩]
  8. Wszystkie wymienione placówki zob. A. Poniński, Ks. R. Pawłowski, [w:] MSPGśM, Ks. R. Pawłowski, b.n., z 29 II 2012 r., mps.[↩]
  9. ADWł., APK, sygn. 247, nr 2432, (nr wewn.) 42, z 18 VII 1025 r.[↩]
  10. Zob. A. Poniński, Ks. R. Pawłowski,[w:] MSPGśM, Ks. R. Pawłowski, b.n., z 29 II 2012 r., mps.[↩]
  11. ADWł., APK, sygn. 247, nr 3860, (nr wewn.) 18, z 29 X 1924 r.[↩]
  12. ADWł., APK, sygn. 247, nr 4281, 4 XI 1922 r.[↩]
  13. Świnice Warckie. Sanktuarium…, dz. cyt.[↩]
  14. S. Faustyna, Dzienniczek, dz. cyt., s. 151 (400).[↩]
  15. Tamże.[↩]
  16. S. Librowski, Ofiary zbrodni niemieckiej…, dz. cyt.,, s. 117.[↩]
  17. A. Poniński, Ks. R. Pawłowski,[w:] MSPGśM, Ks. R. Pawłowski, b.n., z 29 II 2012 r., mps.[↩]