Ks. Michał Perzyna 1873–1942

Ksiądz Michał Perzyna 1873–1942

Ks. Perzyna Michał wnosił w życie kapłańskie dużo samozaparcia się i poświęcenia w oddawaniu usług słabszym i starszym kapłanom. Życie zakończył w komorze gazowej

1. Młodość księdza Michała

Ksiądz Michał Perzyna probostwo parafii Wszystkich Świętych i św. Jakuba Apostoła w Giecznie objął w 1912 r.

Przyszły kapłan urodził się 17 sierpnia 1873 r. w Woli Przypkowskiej niedaleko Warszawy.1 z rodziców Józefa i Kamili z Olczaków. Tam też ukończył rzymskokatolickie gimnazjum duchowne, po czym został alumnem Warszawskiego Metropolitarnego Seminarium. Święcenia kapłańskie przyjął 1 października 1899 r. Przez siedem lat był kolejno wikariuszem w Słomczynie, Siennicy, Złakowie i Łowiczu. Pierwsze probostwo w Szczawinie objął w 1906 r., mając 31 lat. Kolejne jego probostwa to: Wierzbno, Chojnata, Czerniewice i ostatnie – Gieczno. Łatwo obliczyć, że w ciągu sześciu lat (od 1906 do 1912 r.) był na czterech probostwach. Trudno wyrokować o przyczynach tej rotacji, niemniej na ostatniej parafii był prawie trzydzieści lat.2

Ks. Michał Perzyna. Z zasobów AAŁ

2. Proboszcz w Giecznie

Proboszczem parafii Gieczno został w 1912 r. i pozostał nim również po erygowaniu diecezji łódzkiej w 1920 r. Jego pontyfikat w tej parafii trwał do aresztowania przez gestapowców w październiku 1941 r.,3 w sumie 29 lat. Trudno dziś więcej powiedzieć o jego pracy duszpasterskiej, ponieważ według opinii byłego proboszcza ks. Tadeusza Gielca.4 „po aresztowaniu ks. Michała Perzyny Niemcy zajęli plebanię, a po wojnie nie znaleziono żadnych wcześniejszych dokumentów. Nie ma też żadnej kroniki parafialnej z tamtych lat”.5 Akta personalne ks. Michała również niczego nie wnoszą.

Ks. Michał Perzyna. Z zasobów AAŁ

Długi pontyfikat ks. Michała na probostwie w Giecznie nie uszedł uwadze badaczom tego regionu. Przykładem może być wzmianka internetowa o szkole w powiecie zgierskim. Pod hasłem „Parafia Gieczno” znaleziono tekst zatytułowany: „Dzieje szkoły przed rokiem 1939 i ostatnie chwile przed utratą niepodległości”. W podanym materiale podano skład personelu. Wymieniono tam nazwisko katechety i jednego z nauczycieli:

„Na lekcje religii przychodził miejscowy proboszcz ks. Michał Perzyna. Z chwilą wkroczenia oddziałów niemieckich budynek szkolny został zmieniony w magazyn zbożowy. Dopiero w 1943 roku znów zaczęły się uczyć w nim dzieci. Nauczanie w szkole rozpoczął samozwańczy nauczyciel Bronisław Kuzański, zamieszkały w Giecznie”.6

Dnia 1 maja 1935 r. ks. Perzyna został kanonikiem, czyli otrzymał przywilej noszenia rokiety i mantoletu. Nominację poświadcza dziękczynny list, skierowany na ręce Biskupa: „Pokornie dziękuję Waszej arcypasterskiej Mości za Jego łaskawość, z jaką raczył wejrzeć na skromnego pracownika w Winnicy Pańskiej i odznaczenie, które z wdzięcznością przyjmuję. Modlę się o zdrowie i długie życie dla Waszej Ekscelencji, rączki całuję, oddany sługa w Chrystusie (podpis: <Ks. Michał Perzyna, Gieczno, dnia 29 kwietnia 1935 r.>)”.7

Dość dużo miejsca Proboszczowi z Gieczna poświęca autor monografii o tej parafii A. Tomczak:

„W 1912 r. parafię objął ostatni przed drugą wojną światową proboszcz – ks. Michał Perzyna. […] Wizytowano go kilkakrotnie. Od 1920 roku były to już wizytacje biskupów łódzkich lub z ich ramienia. I tak w 1929 r. przybył do Gieczna pierwszy ordynariusz diecezji łódzkiej bp Włodzimierz Tymieniecki, w 1937 r. zaś dziekan ozorkowski Leon Stypułkowski (również Męczennik Dachau – przyp. wł.). Ten ostatni, pod datą 9 grudnia, zanotował, że zastał na probostwie „wzorowy porządek, kościół był odnowiony, dzwonnica nowo zbudowana, różne roboty na cmentarzu wykonane, nowe sprzęty sprawione, proboszcz wybudował nowe gospodarcze budynki obszerne i wygodne, oborę na organistówce i drewnianą stodołę tamże, założył nowy sad na 40 drzew, plebanię odnowił w 1937 r”. Wizytator dodał również, że obecny proboszcz „świeci przykładem serdecznej staropolskiej gościnności. Parafianom imponował wysokim wzrostem i tubalnym głosem”.8

Pozytywne efekty pracy duszpasterskiej proboszcza Perzyny dostrzeżono w kurii łódzkiej, co dokumentuje pismo z 1935 r., a w nim prośba o wyrażenie zgody, by w kolejnej kadencji zgodził się „być delegatem J. E. Ks. Biskupa Ordynariusza do Dozoru Szkolnego gminy Rogóźno”.9 Po wyrażonej zgodzie ks. Michał otrzymał nominację.10

Tablica upamiętniająca ks. M. Perzynę w kościele w Giecznie. Fot. Zbigniew Rożenek MEDIALAB

 

Mimo skąpych informacji o pracy ks. Perzyny w Giecznie, jego osoba musiała zapaść głęboko w pamięć parafian, skoro wystawili mu epitafium w kościele o następującej treści:

Ś + P

KSIĄDZ

MICHAŁ PERZYNA

PROBOSZCZ PARAFII GIECZNO OD 1912 R.

ZGINĄŁ W DACHAU W 1942 R.

……………….. * ………………..

PARAFIANIE UFUNDOWALI TĘ TABLICĘ

ZA JEGO 29 LETNIĄ PRACĘ

W DOWÓD UZNANIA

O męczeńskiej śmierci ks. Perzyny informuje nas krótki biogram W. Jacewicza i J. Wosia: „Perzyna Michał – prob. par. Gieczno. Ur. 17 VIII 1873 w Woli Przypkowskiej woj. Warszawskie, święcenia kapłańskie 1 X 1899 r. w Warszawie. Areszt. 6 X 1941 r. obóz koncentracyjny Dachau – nr obozowy 28295, zm. 11 V 1942 r.”.11 Warto nadmienić, że nazwisko ks. Michała Perzyny pojawia się również u L. Bujacza. Napisał o nim: „Ks. Perzyna Michał wnosił w życie kapłańskie dużo samozaparcia się i poświęcenia w oddawaniu usług słabszym i starszym kapłanom. Życie zakończył w komorze gazowej”.12 Dane te potwierdził w swojej pracy E. Chart.13 Zob. E. Chart, Zmarli Polacy w Dachau, dz. cyt., s. 187.)) W jego opracowaniu uzupełniono znane już wcześniej informacje biograficzne o określenie wyznania duchownego – „rzymskokatolickie”. Ostatni zachowany ślad pamięci o nim to – w łączności z innymi Kapłanami-Męczennikami diecezji łódzkiej – imienne epitafium w łódzkiej katedrze. O życiu i śmierci ks. Michała Perzyny pisał też ks. Kazimierz Dąbrowski, Wskazał tam historię jego życia, która przygotowywała go do adania egzaminu z wierności Chrystusowi i Ojczyźnie.

Ksiądz Michał Perzyna został przetransportowany do obozu w Dachau 30 października 1940 r. Otrzymał numer obozowy 28295.

Zmarł 11 maja 1942 r.14 Urna z prochami zmarłego (nr 3420) spoczęła na cmentarzu Perlacher Forst.15

  1. Zob. AAŁ, APK, sygn.123, (nr wewn.) 13, z 30 IX 1915 r.[↩]
  2. Powyższe dane pochodzą z: AAŁ, APK, sygn. 123, b. n., z 1 I 1920 r.[↩]
  3. Informuje o tym również tablica pamiątkowa w kościele.[↩]
  4. Ks. Tadeusz Gielec, mian. 8 I 2007 r. Zob. AŁI 2016, dz. cyt., s. 419.[↩]
  5. T. Gielec, Ks. M. Perzyna, [w:] MSPGśM, Ks. M. Perzyna, b.n., z 6 III 2012 r., mps.[↩]
  6. http://gieczno.szkolnastrona.pl/o-szkole,m,mg,22.html, dostęp 4 V 2016 r.[↩]
  7. AAŁ, APK, sygn. 123, nr 1842 z 1 I 1935 r. Zob. też pismo z 7 V 1935 r., b.n.[↩]
  8. A. Tomczak, Zarys dziejów parafii Gieczno…, dz. cyt., s. 55.[↩]
  9. AAŁ, APK, sygn. 123, nr 5865, z 29 XII 1935 r. m[↩]
  10. Zob. AAŁ, APK, sygn. 123, nr 30, z 12 I 1936 r. Zob. też nr 30 z 4 I 1936 r.[↩]
  11. W. Jacewicz, J. Woś, Martyrologium duchowieństwa polskiego…, dz. cyt., t. 2, s. 250.[↩]
  12. L. Bujacz, Obóz koncentracyjny…, dz. cyt. s. 51.[↩]
  13. Zob., Ks. K. Dąbrowski, Ks. Michał Perzyna, Niedziela, 5 (1296) z 4 I 2018.[↩]
  14. Archiwum ITS, dok. nr 9928785.[↩]
  15. Archiwum ITS, dok. nr 4584103[↩]