Ks. Ignacy Kotlicki 1900–1942

Ksiądz Ignacy Kotlicki 1900–1942

Ks. Kotlicki dużo się modlił i stąd czerpał otuchę do cierpliwego i cichego znoszenia sadystycznych prześladowań niemieckich. Zakwalifikowano go do inwalidów i wywieziono na stracenie

Gdy w 1918 r. młody Ignacy Kotlicki rozpoczynał edukację w liceum, a potem w seminarium duchownym w Płocku, Łódź przynależała do diecezji włocławskiej. Dwa lata później powstała diecezja łódzka. Diakon Kotlicki napisał do biskupa tejże diecezji pismo (zacytujemy je prawie w całości, ponieważ jest to jedyne pismo – oprócz karty rejestracyjnej,1 z którego dowiadujemy się o latach jego młodości) w sprawie pozwolenia na pracę w nowo powstałej diecezji:

„Będąc urodzonym i w wychowanym w Łodzi w parafii św. Krzyża (obecnie rodzice moi mieszkają w parafji Przemienienia Pańskiego na Dąbrowie przy ulicy Śląskiej N: 42 m2). Po skończeniu 4 klas gimnazjum p. A. Zomowskiego przybyłem w 1918 r. pod przewodnictwem ks. Cz. Stańczaka do Płocka, gdzie ukończyłem z maturą w 1922 r. Liceum i obecnie kończę Seminarium Duchowne, mając jeszcze do złożenia tylko dwa egzaminy […]. 11-ego czerwca b. r. mam przyjąć święcenia kapłańskie. Ponieważ od dawna już mam zamiar powrócić jak najprędzej do rodzinnej diecezji Łódzkiej i tam poświęcić się do śmierci pracy duszpasterskiej, dlatego też zwracam się pokornie do Waszej Ekscelencji z gorącą prośbą o łaskawą decyzję w tej tak ważnej dla mnie sprawie, mianowicie: Czy przyjęcie święceń moich kapłańskich w Płocku z rąk J. E. `A. Nowowiejskiego w dniu 14 czerwca b. r. nie utrudni i czy nie stanie mi na przeszkodzie w przeniesieniu mojemu do diecezji Łódzkiej, czy też przeciwnie lepiej by mi było powrócić jeszcze przed święceniami kapłańskimi jako diakon i prosić Waszą Ekscelencję o udzielenie mi w Łodzi święceń kapłańskich. O ile sam wyczuwam z obecnych warunków i pragnąc ze spokojnym sumieniem przyjąć sakrament kapłaństwa, mógłbym prosić o zwolnienie z diecezji Płockiej zaraz po egzaminach, a więc przed święceniami kapłańskimi. Wyznaję szczerze Waszej Ekscelencji, że do powrotu do diecezji Łódzkiej nie skłaniają mię żadne inne względy jak tylko odczucie potrzeb pracy kapłańskiej w diecezji Łódzkiej i przy tym sam, będąc urodzonym w Łodzi i wychowanym, jako łodzianin nie mogę zerwać przynależności i głębokich psychicznych węzłów, łączących mię zawsze z diecezją Łódzką. Pokornie więc proszę Waszą Ekscelencję o najłaskawszą decyzję w powyższej sprawie i o ile to możliwe o rychłe wskazanie kiedy i jak mam w tej sprawie postąpić ”.2

Biskup zdecydował, że diakon Kotlicki ma przyjął święcenia kapłańskie w Płocku. Ignacy nie dawał za wygraną. W końcu arcybiskup płocki Antoni Julian Nowowiejski pismem z 7 lipca 1932 r. zwrócił się do biskupa łódzkiego `Wincentego Tymienieckiego: „Na skutek kilkakrotnej prośby ks. Ignacego Kotlickiego, wikariusza par. Nasielsk, wyrażam zgodę na przejście jego do diecezji łódzkiej, gdzie będzie mógł spełniać obowiązki kapłańskie z nie mniejszym, niż w naszej diecezji pożytkiem i gorliwością”.3 Dwa tygodnie później biskup łódzki napisał: „Do Jego Ekscelencji D-ra Nowowiejskiego Biskupa Płockiego: W związku z pismem z dnia 7 lipca b.r. Nr 2406 mam zaszczyt najuprzejmiej zakomunikować, że ks. Ignacemu Kotlickiemu powierzyłem spełnianie obowiązków wikariusza Grocholice. [I dodał]: Inkardynację zaś jego do diecezji Łódzkiej muszę odłożyć na czas późniejszy, gdyż zazwyczaj inkardynację kapłana z innej diecezji dopiero po dwóch latach cum consilio księży konsultorów diecezjalnych […]”.4

Ksiądz Kotlicki był w sumie na pięciu wikariatach. Pierwszy, w Nasielsku, trwał pięć lat (do 12 lipca 1932 r.),5 drugi w Grocholicach6 – pół roku (do 19 grudnia 1932 r.), trzeci w Solcy Wielkiej7 – też pół roku (do 30 czerwca 1933 r.), czwarty, w parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Piotrkowie Trybunalskim8 – półtora roku (do 6 listopada 1933 r.). Ostatni, najdłuższy, bo siedmioletni, to wikariat w Piątku9 (od 7 listopada 1934 r. do dnia aresztowania 6 października 1941 r.).

Ksiądz Ignacy pełnił na parafii funkcję prefekta szkół powszechnych w Piątku. Od 14 grudnia 1936 r. nauczał religii m.in. w Publicznej Szkole Powszechnej nr 1 w Piątku.10 Ks. Mieczysław Różański charakteryzując sylwetkę ks Kotlickiego odniósł się do atmosfery panującej w parafii, którą warto zacytować. „Od listopada 1934 r. był wikariuszem parafii w Piątku i nauczał religii w Szkole Powszechnej nr 2 im. J. Piłsudskiego. Miasteczko, w którym pracował ks. Ignacy, było niewielkie, ale dynamicznie się rozwijające. Istniało tam wiele instytucji, który podnosiły poziom społeczny i kulturalny mieszkańców. Jak opisywał bp Kazimierz Tomczak wizytując tę parafię w 1934 r.<… życie religijne [w parafii] wsparte na dawnej dobrej tradycji pulsuje  żywym tętnem. Istniało tam 18 kółek różańcowych, Stowarzyszenie Akcji Katolickiej, Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej, Katolickie Stowarzyszanie Mężów i III zakon św. Franciszka”.11 Łatwo więc było duszpasterzować w parafii, w której tętniło życie religijne.

Przez pierwsze dwa lata od wybuchu wojny mógł razem z proboszczem Zygmuntem Knapskim pracować jak inni kapłani. Jednak tylko do 6 października 1941 r. Tego dnia obu piątkowskich księży aresztowało gestapo i trafili do obozu przejściowego w Konstantynowie Łódzkim.12 Do obozu koncentracyjnego w Dachau ks. Ignacy został przywieziony – podobnie jak inni kapłani Ziemi Łęczyckiej – 30 października 1941 r.; przydzielono mu numer obozowy 28 386. Zginął w transporcie inwalidów 10 sierpnia 1942 r., w wieku 42 lat.

Z materiałów ITS nie wynika jednoznacznie, kiedy ks. Kotlicki znalazł się w obozie w Dachau. Jego numer obozowy jest zbliżony do pozostałych księży więzionych w Dachau: 28105. Kwitariusz z odbioru wynagrodzenia rozpoczyna się datą z grudnia 1942 r. i kończy 18 sierpnia 1942 r., niemniej ostatni podpis ks. Kotlickiego pochodzi z 24 lutego 1942 r.13 Został skierowany do tzw. transportu inwalidów 18 maja 1942 r. i zgładzony najprawdopodobniej w ośrodku eutanazji w Hartheim koło Linzu.14 W tej samej grupie znalazł się ks. Zygmunt Muszyński. Akt zgonu ks. Kotlickiego wystawiony został 29 lipca 1942 r. w Dachau.15

Ostatnie świadectwo o życiu tego Męczennika złożył współwięzień L. Bujacz:

„Ks. Kotlicki dużo się modlił i stąd czerpał otuchę do cierpliwego i cichego znoszenia sadystycznych prześladowań niemieckich. Zakwalifikowano go do inwalidów i wywieziono na stracenie”.16

Tablica dedykowana Kapłanom Męczennikom pracującym w Piątku. Fot. ks. Mirosław Jagiełło

Parafianie Piątku ufundowali jemu i jego przełożonemu, ks. prob. Zygmuntowi Knapskiemu, tablicę, na której można przeczytać, że „dn. 6 października 1941 r. [zostali] wywiezieni przez Niemców do Obozu w Dachau i tam zamordowani. Pamięć o Nich zachowają w modlitwie”.17

  1. AAŁ, APK, sygn.79, (nr wewn. 1), z 1 I 1928 r.[↩]
  2. AAŁ, APK, sygn.79, nr 1946, z 28 IV 1927 r.[↩]
  3. AAŁ, APK, sygn.79, nr 3873, z 15 VII 1932 r.[↩]
  4. AAŁ, APK, sygn.79, nr 3873 z 26 VII 1932 r. Nie zachował się dokument inkardynacji, ale faktem jest, że od tego roku ks. Kotlicki został kapłanem diecezji łódzkiej.[↩]
  5. Zob. AAŁ, APK, sygn.79, b.n., (nr wewn. 1), z 1 I 1928 r.[↩]
  6. Zob. AAŁ, APK, sygn.79, nr 3964, (nr wewn. 9), z 12 VII 1932 r.[↩]
  7. Zob. AAŁ, APK, sygn.79, nr 7371, (nr wewn.14), z 19 XII 1932 r.. Z tej parafii zachowało się ciekawe pismo bpa W. Tymienieckiego, skierowane do ks. Kotlickiego, które warto zacytować: „Czasy obecne dla wszystkich są ciężkie, zdarzyć się przeto może nawet najmłodszemu Kapłanowi, że wskutek choroby lub nieszczęśliwego wypadku, będzie niezdolny do pracy i pozostanie beż środków do utrzymania. Ponieważ Kasa Samopomocy Kapłanów Diecezji Łódzkiej już się ustabilizowała, niniejszym najgoręcej polecam Wielebnemu Księdzu Wikarjuszowi zapisać się na rzeczywistego członka Kasy. […] Odpowiedź będzie włączona do akt osobistych Wielebnego Ks. Wikarjusza i w razie odmowy Władza Diecezjalna będzie wolna od obowiązku pomocy na wypadek Jego niezdolności do racy [w podpisie: bp `W. Tymieniecki]”. AAŁ, APK, sygn.79, nr 1897, z 4 III 1933 r.[↩]
  8. Zob. AAŁ, APK, sygn.79, nr 2900, (nr wewn.18), z 30 VI 1933 r.[↩]
  9. Zob. AAŁ, APK, sygn.79, nr 4548, z 7 XI 1934 r.[↩]
  10. Zob. AAŁ, APK, sygn.79, nr 3841, (nr wewn. 30), z 25 IX 1936 r. W aktach znajduje się tygodniowy rozkład zajęć szkolnych ks. Kotlickiego.[↩]
  11. Ks. Mieczysław Różański, Ks. Ignacy Kotlicki, „Niedziela” 51/2016.[↩]
  12. Informację tę potwierdzają W. Jacewicz, J. Woś, Martyrologium polskiego duchowieństwa…, dz. cyt., z. 2, s. 237.[↩]
  13. Archiwum ITS, dok. nr 10149165.[↩]
  14. http://ipn.gov.pl/wydzial-prasowy/komunikaty/lista-ujawnionych-osob-zamordowanych-w-hartheim, dostęp 27 IV 2016. E. Chart podaje datę śmierci 18 maja 1942 r. Zob. E. Chart, Zmarli Polacy w Dachau, dz. cyt., s.122. Identyczną datę podają W. Jacewicz, J. Woś, Martyrologium polskiego duchowieństwa…, dz. cyt., z. 2, s.237.[↩]
  15. Archiwum ITS, dok. nr 10149166.[↩]
  16. L. Bujacz, Obóz koncentracyjny…, dz. cyt., s. 49.[↩]
  17. M. Jagiełło, Ks. I. Kotlicki, [w:] MSPGśM, Ks. I. Kolicki, b.n., z 16 II 2012 r., mps.[↩]