Ksiądz Franciszek Jabłoński 1897–1964
Ks. Jabłoński będąc w obozie w Dachau, przyrzekł Bogu, że jeśli przeżyje obóz, to z wdzięczności za ocalenie pobuduje kościół i będzie pamiętał o kolegach Męczennikach, którzy ponieśli obozową śmierć
Ksiądz Franciszek Jabłoński, zdjęcie z 1922 r. Z zasobów ADWł.
1. Kapłan, który przeżył Dachau
Ksiądz Franciszek Jabłoński jest jednym z dwóch kapłanów, których biogramy zostały opisane w niniejszym opracowaniu, a którzy przeżyli gehennę niemieckiego obozu koncentracyjnego. Drugim kapłanem jest ks. Arkadiusz Tyczyński z parafii Góra św. Małgorzaty. Bezpośrednim powodem, dla którego to czynimy, jest fakt, iż obaj kapłani pracowali na Ziemi Łęczyckiej. Według relacji obecnego proboszcza Świnic Warckich – ks. Janusza Kowalskiego, postać ks. Jabłońskiego wywarła szczególny wpływ na powojenną historię Świnic i okolic. „Ks. Jabłoński będąc w obozie w Dachau przyrzekł Bogu, że jeśli przeżyje obóz, to z wdzięczności za ocalenie pobuduje kościół i będzie pamiętał o kolegach Męczennikach, którzy ponieśli obozową śmierć”.1 Panu Boga zawdzięcza ocalenie słowa dotrzymał.2
Ze względu na temat pracy – podobnie jak w przypadku życiorysu ks. `Tyczyńskiego, tu interesować się będziemy tylko okresem związanym z czasem podwójnego pobytu ks. F. Jabłońskiego w Świnicach Warckich.
O początkach życia ks. Jabłońskiego dowiadujemy się z jego curriculum vitae:
„Ja, Franciszek Jabłoński stanu mieszczańskiego, urodziłem się w mieście Słupcy dnia 1 grudnia ojca `Franciszka Jabłońskiego i matki `Franciszki z domu Balewskiej małżonków Jabłońskich […], obecnie trudniących się rolnictwem. Chrzest przyjąłem w kościele parafialnym w Słupcy. Początkowe nauki odebrałem w Słupcy. W roku 1912 zostałem oddany do gimnazjum, gdzie w roku 1916 ukończyłem 4 klasy Czyniąc zadość gorącemu pragnieniu służenia P. Bogu w stanie duchownym, udałem się na egzamin do Seminarjum Włocławskiego; w dniu 11 sierpnia 1919 roku takowy złożyłem i zostałem wpisany na listę alumnów tegoż Seminarjum. Zapisany jestem w księgach ludności w Słupcy Ziemi Kaliskiej”.3
Ze wspomnianych w życiorysie pism zachowało się świadectwo z Polskiego Gimnazjum męskiego w Turku. Na siedemnaście wymienionych przedmiotów uczeń otrzymał dziewięć piątek (ocen celujących) i pozostałe dobre. Zachowało się też świadectwo proboszcza Słupcy, które przedstawił władzom seminaryjnym we Włocławku. Najogólniej można powiedzieć, że zaświadczenie proboszcza jest na poziomie świadectwa gimnazjalnego: celujące. W tym samym tonie wypowiada się o uczniu dziekan dekanatu w Turku:
„Niniejszym świadczę, że p. Franciszek Jabłoński, były uczeń Gimnazjum polskiego w Turku w części moich wykładów religji w temże gimnazjum, wyróżniał się jako uczeń klasy czwartej pilnością, skromnością i pobożnością (podpis nieczytelny)”.4
Ciekawe informacje związane z pierwszymi latami życia ks. Franciszka można znaleźć w świadectwie wystawionym przez Magistrat Miasta Słupcy:
„Franciszek Jabłoński, syn zmarłego w 1913 roku i jego żony Franciszki […] jest pochodzenia mieszczańskiego i pozostała wdowa zajmuje się rolnictwem. Świadectwo niniejsze wydane jest F. Jabłońskiemu dla przedstawienia takowego we Włocławskim seminarium duchownem […].5
Należy też przytoczyć pismo dziekana słupeckiego skierowane do rektora seminarium we Włocławku po wygłoszeniu zapowiedzi przed przyjęciem święceń przez kleryka F. Jabłońskiego. Dziekan pisał:
„Nikt się nie zgłosił przeciwko Fr. Jabłońskiemu. Owszem dały się słyszeć głosy dodatnie i pochwalne za nim. Ja ze swej strony […] mogę zaświadczyć, że spełniał gorliwie swoje obowiązki alumna. Spędzał czas w gronie swej rodziny i najbliższych z rodziny, daje gwarancję na dobrego kapłana w przyszłości”. 6
2. Życie kapłańskie ks. Jabłońskiego
Po święceniach kapłańskich, które otrzymał 18 VI 1922 r. we Włocławku pracował jako wikariusz w parafii św. Stanisława we Włocławku od VI/VII 1922 r. do 10 VI 1923 r. (od V do VIII 1923 r. na kuracji w Rabce), kolejne funkcję to: wikariat w parafii Borzykowa od 10 VI 1923 r., Pajęczna od 20 IX 1923 r. do 25 VI 1925 r. (nominacja na wikarego parafii Marzenin z 30 IX 1924 r. cofnięta), wikariusz parafii Brzeźnio od 25 VI 1925 r. do 2 IX 1926 r. (od V do VIII 1926 r. na leczeniu w Wólce k. Sannik – diecezja płocka), wikary parafii Turek od 3 IX 1926 r. do 28 IX 1931 r., administrator parafii Wągłczew od 28 IX 1931 r. do 7 IV 1937 r. (jednocześnie tymczasowy administrator parafii Wróblew od 27 XII 1932 r. do I 1933 r., od 31 VII 1936 r. do chwili mianowania nowego proboszcza, tymczasowy administrator par. Kliczków Mały), od 11 IV 1934 r. proboszcz par. Wągłczew.7
Do Świnic Warckich z nominacją na proboszcza przybył 7 IV 1937 r. Aresztowany przez Niemców 6 X 1941 r. jak większość kapłanów z Kraju Warty i osadzony w obozie przejściowym w Konstantynowie Łódzkim. W obozie koncentracyjnym Dachau przebywał od 30 X 1941 r. Otrzymał tam numer obozowy 28280. Wyzwolony 29 IV 1945 r. Po oswobodzeniu, od 18 VI 1945 r. pracował w Aschaffenbergu. Do Polski powrócił 26 IX 1945 r. Potem ponownie został mianowany proboszczem par. Świnice Warckie 26 IX 1945 r., gdzie pełnił posługę do 11 III 1957 r. (IX 1945 r. nie przyjął propozycji objęcia par. Radziejów Kujawski; 1 V 1947 r. zwolniony z dodatkowej administracji par. Grodzisko; w grudniu 1955 r. władze świeckie nie zgodziły się na jego przejście do Tuliszkowa, a w kwietniu 1956 r. na przejście do Turku; tę ostatnią decyzję motywując tym, że „w swojej działalności duszpasterskiej nie przestrzegał przepisów państwowych i nadal zajmuje nieprzyjazną postawę wobec PRL”.8 W okresie pobytu w Świnicach wybudował kościół w Dzierżawach i doprowadził do utworzenia tam parafii. Prob. par. Brześć Kujawski i dziekan brzeski 12 (KDW 11) III 1957 r. (objął 7 IV) – 14 XI 1958 r., proboszcz par. Lipno i dziekan lipnowski, od 14 XI 1958 r. (XII 1963 r. władze świeckie odmówiły zgody na przeniesienie go do par. Wniebowzięcia NMP w Kaliszu, uzasadniając, że systematycznie naruszał obowiązujące przepisy państwowe).
Inne funkcję pełnione przez ks. Jabłońskiego to: patron Sieradzkiego Podokręgu SMP – 1932 r.; spowiednik zwyczajny kleryków Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, od 24 IX 1957 r.; proboszcz konsultor – 14 X 1957 r.; deputat do spraw gospodarczych Seminarium Duchownego – od 14 II 1964 r.; kanonik gremialny Kapituły Kolegiaty Kaliskiej – od 31 VIII 1950 r.
Ksiądz Jabłoński zmarł w Lipnie 9 VII 1964 r. Pochowany został na lokalnym cmentarzu.
- Relację przekazał ks. J. Kowalski. Zob. J. Kowalski, Ks. F. Jabłoński, [w:] MSPGśM, Ks. F. Jabłoński, b.n., z 9 VI 2012, mps.[↩]
- Proboszczem parafii jest, wiernych zaś[↩]
- Zob. ADWł., APK, b.n., z 2 II 1922 r. W biogramie w większości pism brak archiwalnych numeracji dokumentów.[↩]
- ADWł., APK, b.n., z 29 VIII 1917 r.[↩]
- ADWł., APK, sygn 1941, z 9 VIII 1916 r. (numeracja Magistratu miasta Słupca).[↩]
- ADWł., APK, sygn. 81, z 22 II 1922 r. (numeracja Dziekana Słupcy).[↩]
- Zob. ADWł, APK, sygn. b.n., z dn. 17 III 2012 r. O nominacjach ks. Jabłońskiego można przeczytać w piśmie bez numeracji i bez daty. Z tego dokumentu pochodzą powyższe nominacje.[↩]
- ADWł., APK, sygn. nr 3648 (pismo: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi. Wydział do Spraw Wyznań – numeracja kurii), z 18 V 1956 r.[↩]