Kategoria: Parafie

WARTKOWICE – Parafia św. Anny i Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia

Kościół w Wartkowicach.¹ Fot. M. Jagiełło

Jak sama nazwa wskazuje, Wartkowice – podobnie jak Świnice Warckie – leżą nad rzeką Wartą. Parafię w Wartkowicach erygował w 1430 r. biskup gnieźnieński `Wojciech herbu Jastrzębiec.² Z pierwszych czy późniejszych zabudowań nie pozostało prawie nic.

We współczesnych informatorach diecezjalnych o historii – poza datą erygowania parafii nie znajdziemy żadnej innej wzmianki. Lukę tę wypełnia Spis duchowieństwa i parafii z 1966 r., kiedy w Wartkowicach stał jeszcze kościół drewniany, „konstrukcji zrębowej, oszalowany, wewnątrz wytynkowany, wzniesiony w 1719 roku, gruntownie odrestaurowany z przybudowaniem kruchty i zakrystii, w roku 1883 podłużony, w r. 1952 gruntownie odrestaurowany i ozdobiony polichromią”.³

Budowę obecnego murowanego kościoła z konstrukcją żelbetową rozpoczęto w 1981 r., a zakończono w 1985 r. Świątynię konsekrował 1 czerwca 1986 r. `biskup Władysław Ziółek.

1. Fotografia kościoła z 12 II 2012 r.[↩]
2. Zob. AŁI 2016, dz. cyt., s. 555..[↩]
3. Spis duchowieństwa i parafii diecezji łódzkiej, Łódź 1966, s.171.[↩]

Strzegocin – Parafia św. Bartłomieja i św. Wojciecha

Kościół w Strzegocinie. Fot. ks. Mirosław Jagiełło

Kościół w Strzegocinie, z którego w czasie okupacji został zabrany proboszcz ks. `Jan Dzikowski, nie należy do najstarszych. Został wzniesiony w 1867 r. W latach 50. minionego wieku został gruntownie przebudowany w stylu gotyckim.¹ Centralne usytuowanie kościoła pośrodku wsi czyni go widocznym z każdego miejsca. Wokół niego brak zabudowań wiejskich, w najbliższej odległości znajdują się zabudowania pofolwarczne, które obecnie zmieniły swego właściciela. Imponujący jest nowo powstały ośrodek diecezji łowickiej – Rodzinny Dom Dziecka.²

1. Zob. Spis duchowieństwa i parafii diecezji łódzkiej 1966, Łódź 1966, s. 97. Po przebudowie kościół poświęcił 4 XII 1954 r. ówczesny ordynariusz bp Michał Klepacz. W katalogu tym podano dane adresowe Strzegocina: „Poczta Witonia, powiat Kutno”. Powstaje więc pytanie, dlaczego wśród kapłanów–Męczenników Ziemi Łęczyckiej znajduje się kapłan z powiatu kutnowskiego? Odpowiedź jest prosta. Przynależność administracyjna w powojennej historii często się zmieniała. Jednak Strzegocin bardziej związany był z gminą Witonia, a ta ciągnęła bardziej do Łęczycy i do wielkiego miasta Łodzi niż w odwrotną stronę – na północ do Kutna. Po drugie, na frontonie łęczyckiej fary, na tablicy Męczenników II wojny widnieje nazwisko: „ks. Jan Dzikowski”.[↩]
2. Liczba parafian 2600, obecny proboszcz – ks. mgr lic. Zbigniew Strzałkowski, w Strzegocinie od 2007 r.                                 Więcej informacji o parafii w Strzegocinie zob. http://www.parafiastrzegocin.ugu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=52&Itemid=57, dostęp 2 VII 2016 r.[↩]

Ozorków – Parafia św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny i Podwyższenia Krzyża Świętego

Główny kościół parafialny w Ozorkowie. Fot. M Jagiełło

Swój dzisiejszy wygląd kościół w Ozorkowie zawdzięcza ks. Leonowi Stypułkowskiemu, przedwojennemu proboszczowi. To on rozbudował kościół, wzniósł dom parafialny, w którym założył kino; kupił również ziemię pod przyszły cmentarz.

Początki parafii w Ozorkowie sięgają połowy XIV wieku. „W głębi puszczy nad Bzurą znajdował się zameczek, należący do możnego i zasłużonego rodu Jana Szczawińskiego, konfederata barskiego. Pierwszą oficjalną wzmianką o kościele jest zapis z 1654 roku, w którym ówczesny właściciel Ozorkowa Jan Szymon Szczawiński w piątek po święcie Niepokalanego Poczęcia nakazuje z cegły wybudować kościół murowany, służący za kaplicę dworską (dzisiejsze prezbiterium i część nawy głównej). Kościół ten w dniu 15 kwietnia 1668 roku został konsekrowany przez biskupa chełmskiego Jana Różyckiego.

[…] W roku 1816, kiedy Ozorków otrzymał prawa miasta, rozwija się w szybkim tempie. Powstaje tu duży ośrodek przemysłu włókienniczego, który wpływa na rozwój miasta. Wraz z rozwojem miasta wzrasta liczba wiernych, a kościół wymaga remontu lub przebudowy. W 1887 roku kościół zostaje rozbudowany […] W latach 1932–34 kościół zostaje ponownie rozbudowany przez dobudowanie dwóch naw, dwóch kaplic, skarbca i zakrystii”.¹

1. http://archidiecezja.lodz.pl/new/par2.php?p_id=137&info=1, dostęp 20 VI 2016 r.[↩]

Gieczno – Parafia Wszystkich Świętych i św. Jakuba Apostoła

Kościół w Giecznie. Fot. Z. Rożenek

Gieczno leży w połowie drogi między Zgierzem a Piątkiem, we wschodniej części Ziemi Łęczyckiej. Mały, drewniany kościół z początków XVIII w., z zabudowaniami parafialnymi, położony jest blisko trasy. Nieznana jest dokładnie data powstania parafii w Giecznie. Andrzej Tomczak w opracowaniu Zarys dziejów parafii Gieczno podaje, że najwcześniejszą źródłową datą, związaną z Giecznem, jest rok 1442.¹

„Pierwszy kościół wybudowano ok. 1410 r. (był to kościół drewniany, kryty gontem). Przetrwał on do 1717 r. Obecny, również drewniany, zaczęto budować w 1717 r., w miejscu poprzedniego. Poświęcenie kościoła odbyło się 18 listopada 1721 r., za czasów proboszcza ks. Mikołaja Modlińskiego, który odprawił pierwszą Mszę św. Kościół poświęcił ks. Sebastian Kasprowicz, kanonik łęczycki i proboszcz piątkowski, za zezwoleniem abp. gnieźnieńskiego Stanisława Szembeka”.²

Liczba wiernych parafii w Giecznie wynosi 2200. Proboszczem jest: ks. mgr teologii, licencjat teologii Mariusz Lampa, mianowany 1 VIII 2015.

1. Więcej informacji nt. miejscowości i parafii zob. A. Tomczak, Zarys dziejów parafii Gieczno do roku 1939, Toruń 1997, s. 21. Naszym zdaniem, dzięki tej monografii, parafia w Giecznie ma najlepiej – poza Łęczycą – opracowaną szczegółowo swoją historię jako parafia Ziemi Łęczyckiej.[↩]
2. Fragment wywiadu, jakiego udzielił poprzedni proboszcz ks. Kazimierz Malcer do łódzkiej „Niedzieli”. Zob. W. Kulbat, Parafia pod opieką Wszystkich Świętych, „Niedziela” (edycja łódzka) 44/2003. Więcej informacji na ten temat zob. też: Archidiecezja Łódzka. Informator (dalej: AŁI 1996), Łódź 1996, s. 300, s.456–457.[↩]

PIĄTEK – Parafia Trójcy Świętej

Kościół w Piątku – geometrycznym środku Polski. Fot. M. Jagiełło.

Piątek – geometryczny środek Polski

Początki Piątku datuje się na 10500–8500 lat przed Chrystusem.¹ Piątek, podobnie jak wszystkie pobliskie miejscowości, związany jest z grodziskiem w Tumie. Papież `Innocenty III, w wydanej przez siebie bulli, podporządkowuje to opactwo z całym majątkiem ziemskim i okolicznymi miejscowościami arcybiskupom gnieźnieńskim.² Ziemie piątkowskie znalazły się w tym uposażeniu. Natomiast pierwsza wzmianka pisana o tej miejscowości pochodzi z 19 stycznia 1241 r.: „w Piątku wystawiony został przywilej przez Bolesława, księcia mazowieckiego, do biskupa płockiego, w którym stwierdza się, że przywilej ten wydany został we wsi Piątek”.²

W późniejszych latach Piątek stał się osadą targową. Stało się tak, ponieważ wieś leży na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych: z zachodu na wschód (Poddębice – Łęczyca –Piątek – Łowicz) i z południa na północ (Łódź – Zgierz – Piątek – Kutno). Z tego też powodu coraz więcej osób zaczęło się tu osiedlać.

W połowie XIX wieku „parafia Piątkowska dekanatu łęczyckiego (dawniej zgierskiego) miała 4600 dusz, a miasto było siedzibą sądu gminnego okręgu III i posiadało dwie garbarnie, sześć młynów wodnych, cztery wiatraki i dwie szkoły podstawowe”.³

W latach wojennych Piątek należał do Kraju Warty (Wartheland), okręgu, z którego w czasie wojny aresztowano najwięcej polskich księży. Obecnie miejscowość ta stanowi geometryczny środek Polski.⁴

To tu pracowali księża: `Zygmunt Knapski i `Ignacy Kotlicki.

1. Zob. S. Cisak, Środek Polski…, dz. cyt., s. 598.[↩]
2. Tamże.[↩][↩]
3. S. Cisak, Środek Polski…, dz. cyt., s. 601.[↩]
4. Tamże, s. 629.[↩]

Grabów – Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Kościół w Grabowie. Fot. Z. Rożenek

Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Grabowie został wybudowany w 1838 r. z funduszy rodziny Kretkowskich. Jest to klasycystyczna świątynia, zwieńczona attykowym szczytem i kwadratową wieżą z ostrosłupowym dachem. Kościół posiada zabytkowe barokowe organy.¹

W tej parafii posługiwał m.in. ks. Kazimierz Szymański i ks. Stanisław Szydłowski. Rodakiem Grabowa był ks. Mateusz Sieradzki. Dwóch ostatnich arcybiskup Ziółek zaliczył jako kandydatów na ołtarze.

1. http://dziedzictwo.ekai.pl/@@grabow_kosciol, dostęp 13 VII 2016 r. Zob. też: Kościoły diecezji łowickiej. Nasze dziedzictwo…, dz. cyt., s. 190; IDŁ, dz. cyt., s. 157–159.[↩]

PODDĘBICE – Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Poddębicach. Fot. Z. Rożenek MEDIALAB

Kościół św. Katarzyny Dziewicy Męczennicy w Poddębicach jest siedzibą dekanatu. Stoi na Placu Kościuszki, w samym centrum miasta. Tu odbywają się główne uroczystości religijno-patriotyczne.

Początki parafii datuje się na XV wiek. Murowany kościół stanął w pierwszych latach XVII wieku. Pod koniec XIX wieku dobudowano dwie nawy boczne oraz kaplicę Zakrzewskich.¹

W tym kościele w czasie wojny pracowało dwóch Kapłanów-Męczenników: Juliusz Aksman i Jan Drozdalski.²

1. Więcej na temat par. zob. AŁI 2016, dz. cyt., s. 549–551.[↩]
2. Proboszczem Poddębic od 2015 r. był ks. dziekan kanonik Paweł Sudowski (senior), natomiast wikariuszami ks. mgr teologii Andrzej Jastrzembski  i ks. Grzegorz Kwolek. Parafia liczy 9000 wiernych.[↩]

ŚWINICE WARCKIE – Parafia św. Kazimierza

Kościół w Świnicach Warckich. Fot. Z. Rożenek MEDIALAB

Świnice Warckie, które leżą na obecnej Ziemi Łęczyckiej do dnia ogłoszenia błogosławioną (18 IV 1993 r.) i świętą (30 IV 2000 r.) s. Faustyny z d. Heleny Kowalskiej, były parafią mało znaną. Pracujący tam Kapłani-Męczennicy z czasów II wojny światowej czynili, co mogli, by świątyni nadać piękny wygląd. Wielu z nich prosiło biskupa, by ich przeniósł na inną parafię. Jeden z księży stwierdził: „11 lat męczę się, aby z tej rudery coś zrobić, uporządkowałem i gruntownie wyrestaurowałem kościół, potem wystarałem się o ziemię dla probostwa”.¹ A o tym samym kościele św. Faustyna w swoich wspomnieniach z lat dziecinnych napisała: „Jak bardzo się mogłam modlić w tym kościółku.”²

Dziś Świnice Warckie stają się – po sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Krakowie Łagiewnikach – głównym ośrodkiem kultu tej Świętej. Kościół w Świnicach dzięki staraniom proboszcza ks. Janusza Kowalskiego został przebudowany, a na wspomnianej wyżej ziemi, o którą wystarał się ks. Roman Pawłowski wybudowany został okazały dom zakonny sióstr Miłosierdzia Bożego.³

1. ADWł., APK, sygn. 247, nr 3860, (nr wewn.) 18, z 29 X 1924 r.[↩]
2. S. Faustyna Kowalska, Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w duszy mojej, Warszawa 2004, s. 151 (400).[↩]
3. Liczba mieszkańców Świnic Warckich wynosi 1859. Proboszczem jest ks. mgr Janusz Kowalski. W Świnicach urzęduje od 2005 r. W parafii pracuje też emerytowany kapłan ks. Kryspin Kaźmierczak – kanonik senior kapituły uniejowskiej. Zob. RDWł. 1991, dz. cyt., s. 723. Więcej o Świnicach Warckich zob. Świnice Warckie. Sanktuarium Urodzin i Chrztu św. Siostry Faustyny, Bydgoszcz (b.d.).[↩]

MAZEW – Parafia św. Jana Chrzciciela

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Mazewie. Fot. Z. Rożenek

Parafia w Mazewie została erygowana w połowie XIV wieku. „Pierwszy kościół z 1340 r. przez kolejne stulecia był pod opieką prałatów – kustoszy archikolegiaty łęczyckiej. W roku 1718 decyzją arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego Stanisława Szembeka objęli go księża misjonarze seminarium gnieźnieńskiego. W 1741 r. wnieśli kolejny drewniany dom Boży. Od 1797 roku nie miał on proboszcza, […] od 1811 roku [przejęli go] księża diecezjalni”.¹

Obecny, murowany, kościół został wybudowany w 1830 r. We wnętrzu znajdują się jednak dużo starsze przedmioty kultu religijnego. Należą do nich: „ołtarz główny z drugiej połowy XIX w. z obrazem „Chrztu Chrystusa w Jordanie” i figurami Maryi oraz anioła, stanowiącymi pierwotnie prawdopodobnie grupę Zwiastowania”.²

W latach 1934–1941 posługę duszpasterską w tej parafii sprawował ks. Leon Domagalski, Męczennik Dachau. ³

1. Kościoły Diecezji Łowickiej.., dz. cyt. s. 92.[↩]
2. IDŁ, dz. cyt., s. 207. Zob. też: http://www.diecezja.lowicz.pl/serwis/index.php?id=55&idd=72, dostęp 12 VIII 2016 r.[↩]
3. Ludność parafii 2200. Proboszczem Mazewa od 2012 r. jest ks. mgr Stanisław Mordoń. Więcej o Mazewie zob. IDŁ 2016, dz. cyt.[↩]

GÓRA ŚW. MAŁGORZATY – Parafia św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy

Kościół w Górze św. Małgorzaty. Fot. M. Jagiełło

Na południowym brzegu Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej, na wschód od Łęczycy, z dużej odległości daje się zauważyć rzadko spotykane, jedyne o takiej wysokości, polodowcowe wzniesienie.

Według A. Tomczaka „Człowiek pokazał się w tych stronach bardzo wcześnie. W […] Górze św. Małgorzaty znaleziono krzemień obrabiany ręka ludzką sprzed ok. 56 tys. lat. Jest to jedyny ślad tak dawnej obecności człowieka w całej środkowej i północnej Polsce”.?¹

W czasach tworzenia się państwowości polskiej, gdy pojawiało się chrześcijaństwo, według prof. A. Nowaka to „Kazimierz […] ufundował w roku 1044 klasztor, który do dziś zdobi zakole Wisły 10 kilometrów na zachód od Wawelu – Tyniec, najstarsze, działające do dziś opactwo na ziemiach polskich. On także zapewne położył podwaliny pod dwa inne klasztory benedyktyńskie: w Mogilnie koło Gniezna i w Łęczycy”.² Łęczyca to dawniejszy Tum, gdzie powstało opactwo benedyktyńskie. Obok Tumu leży wzniesienie, na którym od niepamiętnych czasów oddawano cześć bóstwom pogańskim. Z chwilą przyjścia chrześcijaństwa na te tereny, na Górze wystawiono kaplicę Matki Bożej. Może jest to właśnie ten moment, o którym pisał prof. Nowak.

W 1145 r. synowie Bolesława Krzywoustego dokonali zamiany z klasztorem w Trzemesznie: za ziemię w Łęczycy przekazali tę „capellam s. Marie apud Lanciciam in montem sitam”.³

To tu prawie tysiąc lat później do niemieckich obozów zagłady trafili księża pochodzący i pracujący z parafii św. Małgorzaty w Górze św. Małgorzaty: ks. Jan Drozdalski wówczas parafianin Góry św. Małgorzaty; ks. Władysław Grzelak – rodak z parafii; ks. Zygmunt Muszyński – delegowany na początku wojny jako wikary do pracy w tej parafii; ks. Stefan Gostkowski jako wikary potem kapelan Leśmierza i proboszcz Góry św. Małgorzaty; ks. Stanisław Suchański – proboszcz parafii; ks. Kazimierz Szymański proboszcz tej parafii i kapelan Leśmierza oraz ks. Arkadiusz Tyczyński, który przeżył obóz w Dachau.⁴

1. A. Tomczak, Zarys dziejów parafii Gieczno…, dz.cyt., s. 16. A Tomczak powołuje się w tej kwestii na: J. Dylik, Najdawniejsze dzieje podłódzkiego obszaru, Łódź 1973, s. 15–17.[↩]
2. A. Nowak, Dzieje Polski, Kraków 2014, t. I, s.160.[↩]
3. Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, nr 12, Poznań 1877, s. [291 63 – 293 65]. Zob. też: MONUMENTA AEVI DIPLOMATICA IUS TERRESTRE POLONICUM ILUSTRANCIA. Zbiór dokumentów średniowiecznych do objaśniania prawa polskiego ziemskiego służących. Wydał dr Franciszek Piekosiński c.k. profesor prawa polskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w Drukarni „Czasu” Fr. Kluczyckiego pod zarządem Józefa Łukocińskiego 1897 r. O historii parafii w Górze św. Małgorzaty i samej miejscowości zob. m.in. K. Broniarek, Wczoraj i dziś Góry św. Małgorzaty, Góra św. Małgorzaty 1995; K. Zaleski, Religijność katolików wiejskich na przykładzie parafii Góra św. Małgorzaty, Łódź 1990, mps (praca magisterska); M. Jagiełło, Przemiany religijności katolików. Studium socjologiczne na przykładzie parafii Góra św. Małgorzaty, Łódź 2007, mps (rozprawa doktorska); S. Wiciński, E.A. Wicińska, Kapliczki i krzyże przydrożne gminy Góra św. Małgorzaty, Góra św. Małgorzaty 2002; S. Wiciński, Zarys monograficzny gminy Góra św. Małgorzaty [w:] S. Cisak, Środek Polski. Zarys monograficzny gmin: Bedlno, Bielawy, Góra św. Małgorzaty. Krzyżanów, Piątek, Zgierz, Płock 2003, s. 315–504,; zob. też: IDŁ, dz. cyt., s. 154–156.[↩]
4. W lipcu 2020 r. proboszczem Góry św. Małgorzaty został ks. Parafia liczyła tego roku ok. 3700 dusz.[↩]

Strzegocin – Parafia św. Bartłomieja i św. Wojciecha

Kościół w Strzegocinie. Fot. ks. Mirosław Jagiełło

Kościół w Strzegocinie, z którego w czasie okupacji został zabrany proboszcz ks. `Jan Dzikowski, nie należy do najstarszych. Został wzniesiony w 1867 r. W latach 50. minionego wieku został gruntownie przebudowany w stylu gotyckim.¹ Centralne usytuowanie kościoła pośrodku wsi czyni go widocznym z każdego miejsca. Wokół niego brak zabudowań wiejskich, w najbliższej odległości znajdują się zabudowania pofolwarczne, które obecnie zmieniły swego właściciela. Imponujący jest nowo powstały ośrodek diecezji łowickiej – Rodzinny Dom Dziecka.²

1. Zob. Spis duchowieństwa i parafii diecezji łódzkiej 1966, Łódź 1966, s. 97. Po przebudowie kościół poświęcił 4 XII 1954 r. ówczesny ordynariusz bp Michał Klepacz. W katalogu tym podano dane adresowe Strzegocina: „Poczta Witonia, powiat Kutno”. Powstaje więc pytanie, dlaczego wśród kapłanów–Męczenników Ziemi Łęczyckiej znajduje się kapłan z powiatu kutnowskiego? Odpowiedź jest prosta. Przynależność administracyjna w powojennej historii często się zmieniała. Jednak Strzegocin bardziej związany był z gminą Witonia, a ta ciągnęła bardziej do Łęczycy i do wielkiego miasta Łodzi niż w odwrotną stronę – na północ do Kutna. Po drugie, na frontonie łęczyckiej fary, na tablicy Męczenników II wojny widnieje nazwisko: „ks. Jan Dzikowski”.[↩]
2. Liczba parafian 2600, obecny proboszcz – ks. mgr lic. Zbigniew Strzałkowski, w Strzegocinie od 2007 r.                                 Więcej informacji o parafii w Strzegocinie zob. http://www.parafiastrzegocin.ugu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=52&Itemid=57, dostęp 2 VII 2016 r.[↩]

LEŹNICA WIELKA – Parafia św. Jakuba Apostoła

Kościół parafialny, Leźnica Wielka. Fot. Zbigniew Rożenek MEDIALAB

Na południowy zachód od Łęczycy leżą dwie miejscowości, które noszą tę samą nazwę „Leźnica” –jedna to Leźnica Mała, a druga to Leźnica Wielka. Istnienie tej ostatniej datuje się na XIV wiek. Współcześnie kojarzona jest najczęściej z jednostką wojskową i lotniskiem dla helikopterów. Późno, bo ponad dwa wieki od pierwszej wzmianki o niej w dokumentach, konsekrowano tam kościół. Stało się to 29 września 1698 r. Obecny został zbudowany w 1882 r. Po przebudowie (1920–1922) i wielu remontach istnieje do dziś.¹

Ksiądz Jan Dziuda duszpasterzował w tej parafii w latach 1932–1941.

Parafia w 2016 r. liczyła 1860 wiernych, a proboszczem od 2003 r. jest ks. kanonik `Tadeusz Zatorski.²

1. Zob. AŁI 2016, dz. cyt., s. 458–459.[↩]
2. Zob., tamże, s. 459, 856.[↩]

WITONIA – Parafia św. Katarzyny

Kościół w Witoni. Fot. Zbigniew Rożenek MEDIALAB

Parafia w Witoni położona jest po północnej stronie Bzury biegnącej w stronę Łowicza. Do momentu utworzenia nowej diecezji w Łowiczu, była obok Strzegocina najbardziej wysunięta parafią na północ.

Historia Witoni sięga XIII wieku: „na terenie parafii drewniany kościół pod wezwaniem świętej Katarzyny, wzniesiony około 1370 roku z fundacji książąt łęczyckich. Przetrwał do roku 1550, d to uległ spaleniu.

Obecny kościół murowany z kamienia i cegły został wzniesiony w 1545–1550. Jest budowlą orientowaną, jednonawową z węższym prezbiterium, zakończonym węższą i niższą apsydą”¹.

Współczesną historię parafii św. Katarzyny opracował były proboszcz parafii ks. kan. Zbigniew Olton.²

W latach wojny pracowali w tej parafii: proboszcz ks. kanonik Herman von Schmidt i wikarzy ks. Jan Gierczak i Jan Drozdalski.³

1. IDŁ, dz. cyt., s. 490.[↩]
2. Z. Olton, Parafia św. Katarzyny. Witonia dawniej i dziś, Witonia 2009.[↩]
3. Obecnie proboszczem jest ks.  Parafia liczy[↩]

Solca Wielka - par. św. Wawrzyńca

Kościół w Solcy Wielkiej. Fot. Zbigniew Rożenek MEDIALAB

Neoromański kościół w Solcy Wielkiej został wybudowany w latach 1904–1909 staraniem proboszcza ks. Stomczyńskiego i parafian. Konsekrowany 1 września 1912 r. przez bpa warszawskiego, Kazimierza Ruszkiewicza¹. Zniszczony podczas działań wojennych w 1939 r., kilkakrotnie odnawiany, szczególnie w latach 1968–1975. Pokryty blachą ocynkowaną w latach 1975–1985, posiada ogrzewanie elektryczne.

Parafia Solca Wielka leży w połowie drogi między Łęczycą a Ozorkowem. Tu jako proboszcz w latach 1931 – 1941 pracował ks. Jakub Grabarczyk. Jego bezpośrednim poprzednikiem był ks. Stefan Gostkowski, pracujący w tej parafii 23 lata (1908 – 1931), obaj Kapłani-Męczennicy.

1. http://archidiecezja.lodz.pl/new/par2.php?p_id=140&info=1 dostęp 2 VII 2016 r. Zob. też: Archidiecezja łódzka. Informator …, dz. cyt. 432-433.[↩]

PARZĘCZEW – Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Anny

Kościół w Parzęczewie. Fot. Z. Rożenek

W czasach króla Władysława Jagiełły Parzęczew miał prawa miejskie. Odebrał mu je car Aleksander II w 1867 r., w ramach represji po powstaniu styczniowym. Dziś Parzęczew jest osadą, ale w przeszłości miał aż trzy kościoły.

Pierwszy, drewniany, pw. Wniebowzięcia NMP i św. Anny, został wystawiony w rynku około 1420 r. przez rodzinę `Parzęczewskich herbu Pomian.

Drugi, także drewniany, pw. św. Wojciecha, zbudowano na początku XVI wieku za miastem. Przetrwał aż do początków XIX wieku, ale dziś nie ma po nim śladów.
Trzeci, pw. św. Rocha, wzniesiony został pod koniec XVI wieku we wsi Ignacew, a w XVII wieku przeniesiony na cmentarz grzebalny do Parzęczewa, gdzie stoi do dziś.

Obecna świątynia to cenny zabytek drewnianego budownictwa sakralnego, bogato wyposażony w trzy ołtarze barokowo-rokokowe, obrazy malowane na płótnie i liczne figurki świętych.¹

W tym kościele przez 36 lat do 1931 r. pracował ks. prał. Wincenty Harasymowicz.

Proboszczem parafii w Parzęczewie liczącej 2800 wiernych od 1998 roku jest ks. kanonik Jerzy Serwik, wikariuszem ks. mgr teologii Maciej Gortyński.

1. Na podst.: http://www.parafiaparzeczew.pl/ , dostęp 1 VII 2016. Więcej na ten temat zob. AŁI 2007, dz. cyt., s. 428–430, zob. też AŁI, dz. cyt., s.468–470.[↩]

BŁONIE – Parafia Najświętszego Serca Jezusowego

Kościół w Błoniach (stan z 2012 r). Fot. Zbigniew Rożenek MEDIALAB

Błonie to niewielka wioska, leżąca w połowie drogi między Łęczycą a Grabowem. Od południa graniczy z Doliną Warszawsko-Berlińską, od północy zaś otwiera się na żyzne pola. We wsi nie ma szkoły, urzędu pocztowego ani innych ośrodków, kształtujących miejscowe środowisko. Jedyną instytucją jest kościół. Z jego historią związane jest życie dwóch Kapłanów-Męczenników z okresu II wojny światowej: ks. Ferdynanda Jacobiego i ks. Mieczysława Rzadkowskiego. Pierwszy był budowniczym obecnego kościoła, drugi ówczesnym proboszczem.

Według wykazu Informatora diecezjalnego łowickiego w Błoniach pierwotny kościół był „modrzewiowy, fundacji arcybiskupów gnieźnieńskich wystawiony w 1373 roku, wielokrotnie odnawiany, spłonął w 1925 r. Budowniczym obecnego kościoła (w latach 1913 – 1926) był ks. Ferdynand Jacobi. [Kościół] konsekrował w 1923 r. biskup Wincenty Tymieniecki”.¹

1. Informator diecezji łowickiej 2002/2003 (dalej: IDŁ), Łowicz 2002/2003, s. 87. Zob. też Kościoły Diecezji Łowickiej. Nasze dziedzictwo, Bydgoszcz [2010], s.184–185. Proboszcz par.[↩]

ŁĘCZYCA – Fara, Parafia św. Andrzeja Apostoła

Łęczycka fara.¹ Fot. Z. Rożenek

W najdawniejszych czasach historia Łęczycy związana była z kolegiatą tumską z pierwszych wieków drugiego tysiąclecia Polski.²

„Pierwszy kościół miał istnieć od około 1299 r. Obecny zbarokizowany, pierwotnie gotycki był konsekrowany w roku 1425”.³ Autorzy monografii o łęczyckiej farze napisali, że „to kawałek nieba na ziemi […] Łęczycka fara […] była i jest miejscem budowania lokalnego kościoła, małej cząstki Kościoła Powszechnego. Historia wiary w Boga i odrzucenia Go. Historia świętości i upadku człowieka, historia życiowych wyborów wielkich i małych ludzi zamieszkujących łęczycką ziemię wiąże się ściśle z tą świątynią i tą parafią. […]”.⁴

1. Zdjęcie wykonano 2 VIII 2012 r.[↩]
2. Zob. Łęczyca – dzieje miasta. Monografia miasta do 1990 roku, red. R. Rosin, Łęczyca 2001, s. 72–88, 101–152.[↩]
3. IDŁ, dz. cyt., s. 271.[↩]
4. Łęczycka Fara. Kościół i parafia św. Andrzeja Apostoła w Łęczycy, red. J. Szymczak [et al.], Łęczyca 2010, s. 9. Zob. też: Łęczyca – dzieje miasta, dz. cyt., s. 665–667. Zob. też: Łęczyca. Dzieje miasta w średniowieczu i w XX wieku. Suplement do monografii miasta, red. J. Szymczak, Łęczyca – Łódź 2003. O losach Łęczycan, a wśród nich kapłanów w czasach II wojny światowej zob. Łęczyca dzieje miasta, dz. cyt., s. 417–467; Z dziejów Liceum ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w Łęczycy, red. A. Prasnowska [et al.], Łęczyca 2006, s. 37–42 ( w opracowaniu tym podano szczegółowy wykaz księży pracujących w Łęczycy w czasie wojny).[↩]

Gieczno – Parafia Wszystkich Świętych i św. Jakuba Apostoła

Kościół w Giecznie. Fot. Z. Rożenek

Gieczno leży w połowie drogi między Zgierzem a Piątkiem, we wschodniej części Ziemi Łęczyckiej. Mały, drewniany kościół z początków XVIII w., z zabudowaniami parafialnymi, położony jest blisko trasy. Nieznana jest dokładnie data powstania parafii w Giecznie. Andrzej Tomczak w opracowaniu Zarys dziejów parafii Gieczno podaje, że najwcześniejszą źródłową datą, związaną z Giecznem, jest rok 1442.¹

„Pierwszy kościół wybudowano ok. 1410 r. (był to kościół drewniany, kryty gontem). Przetrwał on do 1717 r. Obecny, również drewniany, zaczęto budować w 1717 r., w miejscu poprzedniego. Poświęcenie kościoła odbyło się 18 listopada 1721 r., za czasów proboszcza ks. Mikołaja Modlińskiego, który odprawił pierwszą Mszę św. Kościół poświęcił ks. Sebastian Kasprowicz, kanonik łęczycki i proboszcz piątkowski, za zezwoleniem abp. gnieźnieńskiego Stanisława Szembeka”.²

Liczba wiernych parafii w Giecznie wynosi 2200. Proboszczem jest: ks. mgr teologii, licencjat teologii Mariusz Lampa, mianowany 1 VIII 2015.

1. Więcej informacji nt. miejscowości i parafii zob. A. Tomczak, Zarys dziejów parafii Gieczno do roku 1939, Toruń 1997, s. 21. Naszym zdaniem, dzięki tej monografii, parafia w Giecznie ma najlepiej – poza Łęczycą – opracowaną szczegółowo swoją historię jako parafia Ziemi Łęczyckiej.[↩]
2. Fragment wywiadu, jakiego udzielił poprzedni proboszcz ks. Kazimierz Malcer do łódzkiej „Niedzieli”. Zob. W. Kulbat, Parafia pod opieką Wszystkich Świętych, „Niedziela” (edycja łódzka) 44/2003. Więcej informacji na ten temat zob. też: Archidiecezja Łódzka. Informator (dalej: AŁI 1996), Łódź 1996, s. 300, s.456–457.[↩]

PIECZEW – Parafia św. Rozalii

Pieczew – kościół z plebanią. Fot. M. Jagiełło

„Najdawniejsza wzmianka o istnieniu Pieczewa pochodzi z 1242 r. Wieś ta była wówczas własnością klasztoru cystersów w Sulejowie. Od XIV w. należała do dóbr stołowych arcybiskupów gnieźnieńskich. Parafia została erygowana i uposażona w 1387 r. przez arcybiskupa gnieźnieńskiego `Bodzantę (do 1818 r. należała do archidiecezji gnieźnieńskiej, w latach 1818-1920 do archidiecezji warszawskiej, w latach 1920–1925 do diecezji łódzkiej, teraz do diecezji włocławskiej). […] Obecny kościół parafialny pw. Św. Rozalii został zbudowany i konsekrowany w 1747 r.”.¹

Parafia liczy 892 osoby. Od 1997 r. w parafii proboszczem jest ks. Jan Kempiński.²

1. RDWł., dz. cyt. s. 279.[↩]
2. Zob. RDWł. 2011, dz. cyt., s. 394–396.[↩]

WARTKOWICE – Parafia św. Anny i Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia

Kościół w Wartkowicach.¹ Fot. M. Jagiełło

Jak sama nazwa wskazuje, Wartkowice – podobnie jak Świnice Warckie – leżą nad rzeką Wartą. Parafię w Wartkowicach erygował w 1430 r. biskup gnieźnieński `Wojciech herbu Jastrzębiec.² Z pierwszych czy późniejszych zabudowań nie pozostało prawie nic.

We współczesnych informatorach diecezjalnych o historii – poza datą erygowania parafii nie znajdziemy żadnej innej wzmianki. Lukę tę wypełnia Spis duchowieństwa i parafii z 1966 r., kiedy w Wartkowicach stał jeszcze kościół drewniany, „konstrukcji zrębowej, oszalowany, wewnątrz wytynkowany, wzniesiony w 1719 roku, gruntownie odrestaurowany z przybudowaniem kruchty i zakrystii, w roku 1883 podłużony, w r. 1952 gruntownie odrestaurowany i ozdobiony polichromią”.³

Budowę obecnego murowanego kościoła z konstrukcją żelbetową rozpoczęto w 1981 r., a zakończono w 1985 r. Świątynię konsekrował 1 czerwca 1986 r. `biskup Władysław Ziółek.

1. Fotografia kościoła z 12 II 2012 r.[↩]
2. Zob. AŁI 2016, dz. cyt., s. 555..[↩]
3. Spis duchowieństwa i parafii diecezji łódzkiej, Łódź 1966, s.171.[↩]

TOPOLA KRÓLEWSKA – Parafia św. Bartłomieja Apostoła

Kościół w Topoli Królewskiej. Fot. Z. Rożenek

Historia okolicznych parafii położonych nieopodal Łęczycy, mimo swej samodzielności, związana była i jest z tym miastem. Zważywszy na fakt, iż w średniowieczu było to miasto wojewódzkie, wokół niego lokowały się parafie, które były zamieszkiwane przez ludność, pełniącą zapewne służebną rolę wobec mieszkańców miasta i goszczących tam przyjezdnych. Do takich parafii należą: Topola Królewska, Siedlec, Błonie, Leźnica Mała, Tum i Góra św. Małgorzaty.

Wymieniona jako pierwsza Topola Królewska zachowała do dziś swoją odrębność poprzez położenie na szlaku komunikacyjnym przy najważniejszej przez wieki drodze Rzeczypospolitej, biegnącej z południa na północ, znanej z czasów „tumskich” i początków Łęczycy. W centrum biegnie też mniej ważna, ale ruchliwa droga z Kłodawy i z Grabowa do Kutna. Trzysta metrów na wschód od skrzyżowania stoi murowano-drewniany kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja.

O historii tej miejscowości, kościoła i parafii świadczą „z dawien dawna liczne dobra, [które] były w posiadaniu szlachty i Kościoła. Stąd też wiele wsi ma swe pradawne korzenie, sięgające nawet czasów średniowiecznych. Świadczyć o tym mogą różnorodne zapiski, dokumenty historyczne a także architektoniczne obiekty sakralne i świeckie, które przetrwały po dziś dzień, w lepszym lub gorszym stanie”.¹ Większość tych zabytków można zobaczyć zbiorach parafii.²

1. http://www.gminaleczyca.pl/cat,90, dostęp 14 VIII 2016. P. Czapski, Zabytkowy księgozbiór w Topoli Królewskiej, Płock 1986.[↩]
2. Zob. P. Czapski, tamże.[↩]

LEŹNICA MAŁA – Parafia św. Marii Magdaleny

Kościół w Leźnicy Małej. Fot. Z. Rożenek

Parafia św. Marii Magdaleny w Leźnicy Małej erygowana została w XV wieku¹. Kościół wzniósł ówczesny dziedzic, ks. Andrzej Mniszkowski w 1784 r. Jest to budynek drewniany, o konstrukcji zrębowej, oszalowany, jednonawowy, z nieco węższym prezbiterium  wielobocznie zamkniętym. Kościół pokryty jest dachem dwuspadowym, z wieżyczką na sygnaturkę. Do pierwotnego budynku w 1869 r. dobudowano murowaną kaplicę.

Jako ciekawostkę warto podać, że wewnątrz kościoła znajdują się naturalnej wielkości rzeźby świętych: Wojciecha, Aleksego, Piotra i Pawła, pochodzące z romańskiej archikolegiaty w Tumie. Można też oglądać kropielnicę z tejże kolegiaty oraz organy z XIX wieku, cztery relikwiarze herbowe z połowy XVII wieku oraz dwa ornaty z XVIII wieku.

Przy kościele, w miejscu dawnego cmentarza, rosną dęby szypułkowe, pomniki przyrody.²

1. Zob. Kościoły Diecezji Łowickiej…, dz. cyt., s. 188. Zob. IDŁ, dz. cyt., s. 252–253.[↩]
2. Zob. http://m.wsiodle.lodzkie.pl/poi/index/poi/2328/page/1/obj/, dostęp 10 VI 2015 r. Zob. też: IDŁ, dz. cyt., 253.[↩]

MODLNA – Parafia Bożego Ciała i św. Stanisława Biskupa Męczennika

Kościół w Modlnej. Fot. M. Jagiełło

Wieś Modlna leży w centralnej Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim.

W centrum wsi znajduje się piękny, zabytkowy, drewniany kościół, który powstał na przełomie XVI i XVII wieku, natomiast murowaną kaplicę dobudowano w 1634 r. Kościół ma konstrukcje zrębową, szalowany jest deskami. Dach ma czterospadowy, łamany, zbliżony do dachu „polskiego”. W 1600 r. kasztelan łęczycki `Mateusz Warszycki herbu Habdank dobudował murowaną kaplicę, w której znajduje się jego przyścienny nagrobek z piaskowca (kiedyś pokryty polichromią), przedstawiający zmarłego w renesansowej zbroi. W kruchcie kościoła zachowała się metalowa płyta epitafijna byłego obywatela ziemskiego `Antoniego Tymienieckiego (zm. 10 XII 1882 r.) i `Tekli ze Stokowskich Tymienieckiej (zm. 3 II 1898 r.).¹

Ksiądz `Bolesław Wyszyński duszpasterzował tu od 1928 r. do momentu aresztowania przez gestapo 6 października 1941 r.

Na temat parafii w Modlnej zob. AŁI 2016, dz. cyt. s. 460–462.

1. Na temat parafii w Modlnej zob. AŁI 2016, dz. cyt. s. 460–462.[↩]