Ks. Bolesław Kręcicki 1893-1942

Ksiądz Bolesław Kręcicki 1893-1942

„nr oboz. 28200, ur. Witowo, m. zamieszkania – Burzenin, pow. Sieradz, duchowny, 10.8.42, kat., tr. inwal.” , Dachau (18 II 1945 zagazowany w Dachau?)

Kreśląc historię życia ks. Bolesława Kręcickiego chciejmy się przyjrzeć Jego sylwetce głównie poprzez świadectwa podane przez innych i jego samego.

Na wspomnianej wyżej pamiątkowej tablicy kościoła w Świnicach Warckich, na której wymienia się proboszczów pracujących w tej parafii, jest również nazwisko ks. Bolesława Kręcickiego, który duszpasterzował w tej wspólnocie w latach 1931 – 1935. Czas jego pracy w tej parafii trwał tylko cztery lata. Jego poprzednikiem był ks. Wacław Linowiecki, a następcą ks. Wiktor Pietkiewicz, również Męczennik II wojny.

Przed objęciem kolejnej parafii 24 VIII 1931 r. kuria wysłała list z zapytaniem, czy ks. Proboszcz „gotów jest przyjąć parafię Świnice?”.1 Wiadomość o odejściu Proboszcza z poprzedniej parafii w Galewie zmobilizowała parafian do napisania prośby do Biskupa Włocławskiego o pozostawienie ks. Kręcickiego na tej placówce. Warto w tym miejscu przytoczyć powody, dla których parafianie prosili o pozostawienie kochanego przez nich Proboszcza. Postawa parafian w Galewie charakteryzuje bowiem sylwetkę ks. Bronisława.

„Ośmielamy się prosić księdza biskupa aby łaskaw był pozostawić nam jeszcze choć na kilka lat obecnego proboszcza, parafja nasza jest niewielka i biedna a jednak obecny proboszcz umiał w krótkiem czasie wybudować organistówkę budynki i kościół powiększyć zakrystję  i dać sklepienie w kościele. wymalować i doprowadzić jednem słowym do porządku cały kościół i zabudowania ale pozostaje jeszcze sporo do zrobienia jak to grodzić cmentarz ołtarz dzwony sądzimy że obecny proboszcz bęndzie to mógł zrobić bez wielkich kosztów dla parafji i będzie umiał wszystkich z parafii umiejętnie zachęcić do ofiar i składek. Wyjazd obecnego proboszcza sprowadzi dla parafji duże straty parafija nasza biedna a przytem niedawno powstała więc potrzebuje księdza który by umiał tak postępować jak obecny proboszcz nawet ze swego dodawał by tylko wszystko doprowadzić do porządku przytem jesteśmy bardzo zadowoleni ze swego proboszcza” (dalej następują podpisy).2

Wyżej powiedziano, że Władza Kurii Diecezjalnej Włocławskiej pytała, o przyjęcie parafii w Świnicach. W aktach personalnych znajduje się jeszcze jedna charakterystyka Męczennika z Burzenina, wcześniej proboszcza Świnic Warckich. Zapewne o zdanie o ks. Bolesławie Kuria pytała Dziekana Dekanatu Wieluńskiego ks. W. Przygodzkiego. W aktach bowiem ks. Bolesława znajduje się wypowiedź wieluńskiego dziekana: „Ks. Kręcicki jest zdolnym i oczytanym, brak mu jednak wyrobienia towarzyskiego i dobrego wychowania. O ile zatem nadawał się na prefekta ze względu na swoje kwalifikacje umysłowe – o tyle zupełny brak delikatności i grzeczności byłby wielką przeszkodą do owocnej pracy na polu pedagogicznym. […] Być jednak może, iż obecnie Ks. Kręcicki przez obcowaniu w Kaliszu z ludźmi inteligentnymi nabierze ogłady i delikatności”.3

Mimo opinii mało obytego, wydał w 1933 r. w Kaliszu broszurę pt. Moja rozmowa z badaczem Pisma Świętego, liczącą 48 stron.

Dla dalszej charakterystyki ks. Bolesława przytoczymy teraz napisany własną ręką jego życiorys:

„Urodziłem się dnia 9 października 1893 roku we wsi Witowo w pow. Nieszawskiego. W roku 1906 wstąpiłem do klasy II Szkoły Handlowej We Włocławku.. W 1910 roku wystąpiłem a klas V i po zdaniu egzaminów z IV klas gimnazjum rządowego wstąpiłem do Seminarjum duchownego na kurs I Dnia 3 lutego 1911 roku. Święcenia kapłańskie otrzymałem dnia 4 czerwca 1916 roku. Tegoż roku zostałem mianowany wikariuszem w Pajęcznie. W sierpniu 1918 roku zostałem translokowany do Wielunia, gdzie byłem do maja 1919 roku. W maju zaś 1919 otrzymałem translokatę do Działoszyna, gdzie spełniałem obowiązki wikarjusza do września 1920 roku zaś ubiegłym zostałem mianowany prefektem szkół powszechnych w Kaliszu, a następnie kapelanem i prefektem w gimnazjum s. Norbertanek, pozostając jednocześnie prefektem szkół miejskich powszechnych (w podpisie: ks. Bolesław Kręcicki, Kalisz dn. 2 stycznia 1921 r.”.4

W powyższym życiorysie następuje prosta wyliczanka poszczególnych placówek i sprawowanych w nich funkcji, dwie podstawowe to wikariat i prefektura. Widać była to zwyczajna praca, którą wykonywał, nie chwalił się, nie narzekał, robił wszystko na chwałę Bożą.

Można zapytać, po co napisany został powyższy życiorys? Sądzić należy, że zadanie takie dostał od Kurii może przed egzaminem proboszczowskim, a na pewno wówczas takie zdawano, skoro w życiorysach innych kapłanów była mowa o egzaminie wikariuszowskim, to tym bardziej były proboszczowskie (czy to jedyny argument za ich istnieniem?). Prawdopodobna odpowiedź tkwi w tym, że po 1920 r. na polecenie kurii księża musieli pisać swoje życiorysy na nowo, gdyż w wyniku wojny polsko-bolszewickiej archiwa kurialne spłonęły. Założyć należy, że jedna z podanych przyczyn lub inna była powodem napisania życiorysu w 28 roku życia i w 12 kapłaństwa przez ks. Kręcickiego. W tym wszystkim istotne jest jednak to, że trzy lata później (13 V 1924 r.) z wikariatu w Kaliszu powołany został na probostwo w Galewie w dekanacie tureckim. Zachowała się przysięga, jaką złożył na ręce dziekana dekanatu w Turku: „Niniejszym stwierdzam, że według rozporządzenia J. E. Biskupa Dyecezji Kujawsko-Kaliskiej w dniu 13 października 1924 r. 3891 przedemną niżej podpisanym Dziekanem dekanatu Tureckiego nowoinstalowany proboszcz parafji Galewo, Ks. Bolesław Kręcicki, wykonał professionem iuxta formam Conc. Tridentini et iuramentum antimodrnisticum (w podpisie: Galewo, dnia 16 grudnia 1924 r. Dziekan Tureckiego Dekanatu Ks. M. Majewski).5

W tej parafii ks. Bolesław przepracował siedem lat, o dokonaniach w niej mówiono wyżej w piśmie, o czym pisali sami parafianie.

Wśród historii życia wszystkich kapłanów, których tu opisujemy, warto zwrócić uwagę na jeden fakt z życia ks. Bolesława Kręcickiego. Otóż 20 VIII 1925 r. będąc proboszczem w Świnicach Warckich zwrócił się do Biskupa z prośbą o pozwolenie na wyjazd, ponieważ jak napisał: „Pragnę wziąć udział w pielgrzymce do Rzymu. Pielgrzymka wyrusza dn. 10 września – wraca zaś dn.: 27”.6 Brak odpowiedzi, czy taką zgodę uzyskał. Na pewno tak, przeglądając życiorysy innych kapłanów, biskupi im udzielali. Dlaczego w przypadku ks. Bolesława miało być inaczej. Jeśli nawet nie doszło do tej pielgrzymki, to sam fakt zainteresowania nią już świadczy o jego wrażliwości religijnej. Pielgrzymka do Rzymu w tamtym czasie była wyjątkowym wydarzeniem.

W wieku 34 lat na podstawie art. 51 ustawy z dn. 23 V 1924 r. o powszechnym obowiązku służby  oraz w myśl art. V, i VIII. Konkordatu Polski ze Stolicą Apostolską ratyfikowanego ustawą z dn. 23 IV 1925 r. o zatwierdzenie układu określającego stosunek państwa do kościoła rzymskokatolickiego ks. B. Kręcicki został przeniesiony zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej do rezerwy duchowieństwa wojskowego równocześnie z mianowaniem go kapelanem rezerwy.7

12 V 1931 r. otrzymał propozycję przejścia z Galewa do parafii w Psarach, odmówił z powodu rozpoczętych remontów w tej pierwszej. Trzy miesiące później (24 VIII 1931 r.) otrzymał kolejną propozycję, tym razem do Świnic, o czym mówiliśmy wyżej. Po jego odejściu ze Świnic parafianie w liście do Biskupa prosząc o następcę napisali:

„Zostaliśmy  pozbawieni ukochanego Kierownika parafii, jednak z wolą Twoją pogodzić się jesteśmy zmuszeni. […] Dlatego zwracamy się z gorącą prośbą do Ciebie Najdostojniejszy Ojcze o jak najrychlejsze zamianowanie nam takiego księdza, o którym prowodyr badaczy [N. – nazwisko w aktach, przyp. wł.] wyraził się jak o Ks. Kręcickim »<mądry to ksiądz z charakterem i wolą nieugiętą>«”.8

Ostatnią parafią, w której pracował ks. Bolesław był Burzenin. Parafia została tu erygowana na przełomie XII i XIII w. Prawa miejskie Burzenin otrzymał już w 1378 r., a utracił w 1870 r.9 Propozycję przyjęcia parafii ks. Kręcicki dostał 22 X 1935 r.10  Z zachowanych dokumentów z pracy ks. Bolesława zachowało się tylko jedno pismo, w którym informował, że „Rada gminna w Burzeninie zwróciła się do mnie z prośbą, bym objął stanowisko prezesa w miejscowej gminnej kasie”.11 W piśmie zwrotnym otrzymał następującą odpowiedź: „Kuria nie znajduje podstaw do przyjęcia przez Wielebnego Księdza Proboszcza obowiązków prezesa gminnej kasy. Prowadzenie spraw finansowych przez kapłana jest bezwzględnie zabroniona”.12

Podobnie jak większość kapłanów z Kraju Warty utworzonego przez niemieckiego okupanta ks. Bolesław Kręcicki został aresztowany z parafii Burzenin „6 X 1941 r. i osadzony w obozie przejść. Konstantynów”.13  Został skierowany do tzw. transportu inwalidów 10 maja 1942 r. i poniósł męczeńską śmierć 10 sierpnia  1942 r. . Został zgładzony najprawdopodobniej w ośrodku eutanazji w Hartheim koło Linzu . Akt zgonu Kręcickiego wystawiony został 29 września 1942 r. w Dachau .

O kapłanie pamiętali współcześni mieszkańcy Burzenina. W wydanych w 2009 i 2010 r. albumach nie zabrakło informacji o kapłanie–Męczenniku. W pierwszym napisano: „Ks. Bolesław Kręcicki (1893–1942). W latach 1935–42 proboszcz burzeniński. W czasie wojny pozostał ze swymi wiernymi, pomagając im materialnie i dodając otuchy. W 1941 roku został aresztowany przez Niemców i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie zginął 18 maja 1942 r.  ”. Drugi album zawiera cenne fotografie, których brak w biogramie innych kapłanów–Męczenników. Przedstawiamy obie, ks. Kręcickiego indywidualnie – na początku biogramu, natomiast fotografię zbiorową poniżej.

Poniósł męczeńską śmierć „10. 8. 42 tr. inwal”.14

„nr oboz. 28200, ur. Witowo, m. zamieszkania – Burzenin, pow. Sieradz, duchowny, 10.8.42, kat., tr. inwal.” , Dachau (18.II.1945 zagazowany w Dachau?)

  1. ADWł., APK, sygn. 156, nr 3263, z 24 VIII 1931 r.[↩]
  2. ADWł., APK, sygn.156, nr (nr wewn.) 1, z 2 I 1921 r. Życiorys napisany został Kaliszu, gdzie pracował jako prefekt. Jak w większości cytowanych tekstów w opracowaniu – zachowano oryginalną pisownię.[↩]
  3. ADWł,. APK, sygn.. 196, nr 3103 (nr wewn.), 6 XI 1920 r.[↩]
  4. ADWł., APK, sygn. 156, nr (nr wewn.) 1, z 2 I 1921 r. Życiorys napisany został Kaliszu, gdzie pracował jako prefekt.[↩]
  5. ADWł., APK, sygn. 196,. 6. Taką przysięgę składali przedwojenni proboszczowie wskutek nasilających się ruchów modernistycznych – lewackich. O tym pisaliśmy przy okazji pracy ks. Wiktora Pietkiewicza w Świnicach Warckich, który objął parafię po ks. Kręcickim.[↩]
  6. ADWł., APK, sygn. 156, nr 4118, z 20 VIII 1925 r.[↩]
  7. ADWł., APK, sygn.. 196, nr 503, 25 I 1928 r.[↩]
  8. ADWł., APK, sygn.. 196, k. 71. Słowa powyższe były już cytowane przy okazji charakterystyki ks. Pietkiewicza, skąd pochodzą. Podajemy je tu jeszcze raz, by ukazać, jakim był ks. Bolesław Kręcicki.[↩]
  9. Zob. Rocznik Diecezji Włocławskiej, Włocławek 2011, s. 653.[↩]
  10. Zob. ADWł., APK, sygn.. 196, (nr wewn.) 44 z 22 X 1935 r.[↩]
  11. ADWł., APK, sygn.. 196, nr 3828 (nr wewn.) 45, 4 XI 1935 r.[↩]
  12. ADWł., APK, sygn.. 196, b.n., z 6 II 1938 r.[↩]
  13. W. Jacewicz, J. Woś, Martyrologium polskiego duchowieństwa…, dz. cyt., s.470.[↩]
  14. E. Chart, Zmarli Polacy w Dachau, dz. cyt., s. 127.[↩]