Ks. Józef Bińkowski 1902–1942

Ksiądz Józef Bińkowski 1902–1942

ZA KOŚCIÓŁ, WIARĘ I POLSKĘ”. To wartości, za które żaden z Kapłanów-Męczenników nie zawahał się oddać własnego życia. Zachowali swoją godność kapłana i Polaka.

W kościele św. Marcina w Siedlcu koło Łęczycy znajduje się pamiątkowa tablica, poświęcona dwóm kapłanom Ziemi Łęczyckiej, Męczennikom tej parafii, którzy zginęli w obozie zagłady w Dachau. Byli to ks. proboszcz Józef Bińkowski i ks. Juliusz Aksman1. Ofiarodawcami płyty epitafijnej byli ówczesny proboszcz ks. kan. Stanisław Gajdzicki i parafianie. Na uwagę zasługuje fragment wyznania: „ZA KOŚCIÓŁ, WIARĘ I POLSKĘ”. To wartości, za które żaden z Kapłanów–Męczenników nie zawahał się oddać własnego życia. Zachowali swoją godność kapłana i Polaka.

Pamiątkowa tablica a kościele w Siedlcu. Fot.: Zbigniew Rożenek MEDIALAB

 

1. Dzieciństwo i młodość ks. Bińkowskiego

Józef Bińkowski należał do młodego pokolenia Męczenników Ziemi Łęczyckiej. Urodził się 7 listopada 1902 r. w Łęgu Balińskim, jako syn Józefa i Franciszki z d. Grubskiej-Bińkowskiej, w parafii Uniejów.2 Pierwsze nauki pobierał w szkole powszechnej w rodzinnej wsi. W trzynastym roku spełniły się jego marzenia, rozpoczął bowiem naukę w gimnazjum w Turku. Po trzech latach edukacji przeniósł się do biskupiego miasta, gdzie kontynuował naukę w gimnazjum we Włocławku. Po kolejnych trzech latach, „z przyczyn domowych”3, wrócił do Turku, gdzie skończył siódmą klasę. Na świadectwie napisano: „uczeń Gimnazjum w Turku, sprawował się dobrze, obowiązki religijne spełniał gorliwie, pod względem moralnym nie ma nic do zarzucenia”.4

Oceny z przedmiotów obowiązkowych nie były zbyt imponujące (dostateczny), ale za to z religii: bardzo dobry, z języka francuskiego: dobry i wzorowe zachowanie.5 Zapewne z tego powodu na świadectwie dyrektor szkoły napisał: „Wyniku takich postępów Bińkowski Józef w końcu roku szkolnego 1920/21 uzyskał prawo przejścia do klasy ósmej, obecnie zaś opuszczając Szkołę wskutek okoliczności rodzinnych otrzymuje niniejsze świadectwo na dowód ukończenia kursu siedmiu klas”.6 Te „okoliczności rodzinne” wyjawia sam zainteresowany: „z końcem tego roku [1921 r.] szkolnego, otrzymałem promocję do klasy 8-ej, ale 8-ej klasy nie kończę, ponieważ dowiedziałem się, że zostało otwarte Seminarjum Duchowne w Łodzi. W dniu 13 listopada 1921 roku wstąpiłem do Seminarjum Duchownego w Łodzi”.

Dla potrzeb seminarium pozytywną opinię wydał mu jego katecheta z Uniejowa: „Józef Bińkowski alumn seminarium duchownego w Łodzi – będąc przez czas świąteczny w mojej parafii – uczęszczał na nabożeństwa parafialne, przystępował do świętych sakramentów i postępował, jak przystało na wzorowego kleryka”.7

Święcenia kapłańskie przyjął 25 października 1925 r., a „jako tytuł kanoniczny – napisał – otrzymałem od Jego Ekscelencji Księdza Biskupa Wincentego Tymienieckiego parafię Gieczno”.8

2. Pierwsze lata kapłaństwa

Pierwszy wikariat, w którym pracował niecały rok,  odbył w Ozorkowie, gdzie został nominowany zaraz po święceniach 26 października 1925 r.9

Dnia 11 czerwca 1926 r. otrzymał podwójną nominację: na wikariat „w parafii św. Anny w Łodzi z obowiązkiem zamieszkania przy Kurii i pracy w tejże Kurii”.10 Wraz z tą nominacją został kapelanem biskupa, po roku jednak zwolniono go z tej funkcji i mianowano wikariuszem parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Łodzi.11 Dnia 21 lipca 1928 r. został translokowany na stanowisku wikarego do parafii św. Józefa w Łodzi,12 by po dwóch latach pobytu w tej parafii zostać administratorem par. Koźle.13 Przed objęciem tego stanowiska kuria wezwała go „celem złożenia wyznania wiary i przysięgi antymodernistycznej, wymaganych przez prawo przed objęciem probostwa”.14

Dnia 7 stycznia 1932 r. władza duchowna powierzyła mu tymczasowe pełnienie funkcji proboszcza w Strykowie, mianując jednocześnie dziekanem dekanatu strykowskiego.15 Zaznaczono, że „Na niedziele i święta będzie dojeżdżał do Strykowa Ksiądz z Łodzi” – tak, aby mógł pogodzić te dwie funkcje.16 Trwało to kilka miesięcy, tymczasowym proboszczem w Strykowie został mianowany ks. Józef Zalewski, którego w wakacje zastępował.17 We wrześniu 1932 r. kuria zaproponowała przejęcie probostwa w Strykowie (zamiast tego w Koźlu). W odpowiedzi ks. J. Bińkowski napisał: „Niniejszym mam zaszczyt powiadomić, że nie czuję się na siłach, by podołać obowiązkom duszpasterskim w Strykowie. Wobec powyższego proponowanego mi łaskawie beneficjum w Strykowie przyjąć nie mogę”.18 Jednak trzy lata później (29 września 1935 r.) objął rzeczone probostwo strykowskie.19 Jednak trzy lata później (29 września 1935 r.) objął rzeczone probostwo strykowskie.20 Proponowanego probostwa nie przyjął, prosił natomiast o probostwo w Poddębicach,21 którego nie otrzymał, ale roku następnego (dokładniej od 4 lipca 1936 r.) został proboszczem w Siedlcu na Ziemi Łęczyckiej.22

3. Ksiądz Bińkowski i Siedlec

Każda przedwojenna nominacja do pracy duszpasterskiej w parafiach, leżących w granicach historycznej Ziemi Łęczyckiej, zacieśniała krąg kapłanów, którzy podzielili ten sam los – męczeństwo w niemieckim obozie zagłady w Dachau. W momencie podjęcia pracy mogli liczyć na wzajemną pomoc przy wykonywaniu podstawowych duszpasterskich obowiązków23 czy podczas odprawiania rekolekcji.24

Ksiądz J. Bińkowski 30 października 1941 r. został zarejestrowany jako więzień nr 28365 w obozie w Dachau. Po kilku miesiącach, 16 stycznia 1942 r., został włączony do transportu inwalidów i prawdopodobnie zagazowany w zakładzie eutanazji w Zamku Hartheim koło Linzu.25 W dokumentach obozowych jako datę śmierci przyjęto 2 grudnia września 1942 r.26

Wstrząsające świadectwo o ks. J. Bińkowskim wydał kolega współwięzień, ks. Ludwik  Bujacz:

„Ks. Bińkowski Józef pod koniec 1942 roku zachorował na gruźlicę płuc. Był bardzo słaby, tak, że ledwo mógł chodzić. Będąc w takim stanie, zgłosił się do inwalidów na blok 27 i stamtąd został wywieziony do komory gazowej”.27

  1. Zob. 1 pl.wikipedia.org/wiki/Parafia_św._Marcina_w_Siedlcu‎, dostęp 22 VI 2016 r.[↩]
  2. AAŁ, APK, nr 202, Akta parafialne par. Uniejów, b.n., z 10 IX 1921 r. Metryka była wydana na okoliczność wstąpienia do Seminarium. J. Bińkowski uczęszczał do Gimnazjum Męskiego im. T. Kościuszki w Turku.[↩]
  3. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 3, z 25 III 1925 r.[↩]
  4. Tak o swoim uczniu pisał ks. Dominik Jędrzejewski. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 4, z 10 IIX 1921 r.[↩]
  5. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 5, z 6 IX 1921 r.[↩]
  6. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 70, b.d.[↩]
  7. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 70, b.d.[↩]
  8. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 3, z 25 III 1925 r. i nr 4, z 21III 1925 r.[↩]
  9. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 2984, z 26 X 1925 r. i nr 116/1925 z 15 XI 1925 r. (jest to pismo prob. Ozorkowa zaświadczające o przybyciu ks. J. Bińkowskiego do parafii) [↩]
  10. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 2157, z 11 VI 1926 r.[↩]
  11. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 3765, z 29 VIII 1927 r.[↩]
  12. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 3105, z 21VIII 1928 r.[↩]
  13. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 3246, z 17 VII 1930 r.[↩]
  14. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 3318, z 23 VI 1930 r.[↩]
  15. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 6753, z2 XII 1932 r.[↩]
  16. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 121, z 7 I 1932 r.[↩]
  17. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 4373, z 13 VIII 1930 r.[↩]
  18. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 5296, z 17 IX 1932 r.[↩]
  19. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 5543i 5544, z 28 IX 1935 r.[↩]
  20. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 4831, (nr wewn. 52), z 28 X 1935 r.[↩]
  21. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 5372, z 1 XI 1935 r.[↩]
  22. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 4 VII 1936 r. i nr 2859, (nr wewn. 56), z7 VIII 1936 r.[↩]
  23. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, b.n., z 30 VI 1938 r. i nr 64, z 23 VIII 1939 r. W tym wypadku ks. J. Bińkowskiego ma zastąpić ks. M. Rzadkowski z Błonia, drugi raz na krótko przed wybuchem wojny w sierpniu 1839 r.[↩]
  24. Zob. AAŁ, APK, sygn. 202, nr 63, z 26 XI 1938 r. Jan Kasprowicz z Sobótki przyjmuje na rekolekcje ks. Bińkowskiego.[↩]
  25. W dokumentach obozowych jako datę śmierci przyjęto 2 grudnia września 1942 r.[↩]
  26. Archiwum ITS, dok. nr 9931302. E. Chart podaje datę śmierci 1 grudnia1942 r. Zob. E. Chart, Zmarli Polacy w Dachau, dz. cyt., s.16. Identyczną datę podają W. Jacewicz, J. Woś, Martyrologium polskiego duchowieństwa…, dz. cyt., z. 2, s. 214–215.[↩]
  27. L. Bujacz, Obóz koncentracyjny…, dz. cyt, s. 43. E. Chart w podanych przez siebie informacjach pomylił nazwę miejscowości: zamiast „Siedlec”, napisał „Siedlce” Zob. E. Chart, Zmarli Polacy w Dachau, dz. cyt., s. 16.[↩]